Alman solu dağılıyor
15 Kasım 2023
Almanya'da Başbakan Olaf Scholz'un üyesi olduğu Sosyal Demokrat Parti'nin (SPD) solundaki tek parti olan Sol Parti Federal Meclis'teki grubunu feshetme kararı aldı. Parti yönetimi, Salı öğleden sonra alınan kararı 6 Aralık'ta da hayata geçirecek. Meclis Grup Eş Başkanı Dietmar Bartsch, "Birbiriyle kavgalı 38 vekilli bir parti yerine, yekvücut 28 vekilli bir parti olmak daha iyidir" sözleriyle kararı açıkladı ve yaşananları yeni bir başlangıç olarak görüp fırsata çevirmek gerektiğini söyledi.
Sol Parti'nin dağılma kararı alması ise sürpriz olmadı. Federal Meclis'te hâlâ 38 vekil ile temsil edilen partinin önümüzdeki aylarda dağılacağına zaten kesin gözüyle bakılıyordu. Partiyi bu aşamaya getiren ve partinin en tartışmalı figürlerinden biri olan Sahra Wagenknecht geçen ay Sol Parti'den ayrılacağını ve kendi partisini kuracağını açıklamıştı. İlk aşamada bir dernek kurduklarını söyleyen Wagenknecht, "Akıl ve Adalet İçin Sahra Wagenknecht Birliği" adını verdikleri oluşumu sene başında resmi bir partiye dönüştüreceklerini duyurmuştu.
Wagenknecht, bu amaçla kendine yakın 9 vekille birlikte Ekim ayında Sol Parti'den ayrıldı. Bu vekillerin ayrılmasıyla partinin meclisteki grup statüsünün ortadan kalkacağı biliniyordu. Ancak parti yönetiminin hedefi, 100'den fazla meclis çalışanı da olan partinin bölünmeyi kontrollü biçimde yönetmekti. Bu nedenle fesih kararı tarihinin en kısa sürede netleştirilmesi hedeflendi.
Meclisteki asgari vekil sayısını kaybetti
Almanya Federal Meclisi'nin şimdiki vekil sayısı dikkate alındığında bir partinin grup kurabilmesi için en az 37 vekiline sahip olması gerekiyor. Asgari vekil sayısı, meclisteki vekil sayısının yüzde 5'i baz alınarak hesaplanıyor. Wagenknecht ve ekibinin ayrılmasıyla ise Sol Parti grup kurmak için gerekli 37 vekil sayısını yitirdi. Parti, mecliste artık grubu olmadığı için pek çok hakkı ve maddi yardımı da kaybetmek tehlikesiyle karşı karşıya. Partinin alacağı finansal devlet yardımından önerge ve soru yöneltme hakkına kadar muhalefet olarak da gücünü büyük ölçüde kaybedecek.
Sol Parti grubunun dağılmasıyla partinin Federal Meclis'teki merkezi yönetim ofisi de kapanacak. Bütün bürolar ve bilgisayarlar meclis idaresine geri verilecek. Grubun dağılmasından en zararlı çıkanlar ise çalışanları. Parti için Federal Meclis'te çalışan hâlâ 100'den fazla kişi bulunuyor. Grup statüsünü kaybetmesiyle bütün çalışanlarının iş sözleşmelerine son verilecek. Sol Parti, 2022 yılında devlette 11 milyon 500 bin euro maddi yardım almıştı.
Sol Parti, son yıllarda yaşadığı kadro ve parti içi kanat çatışmaları nedeniyle uzun süredir siyasi olarak kan kaybediyor. Bir zamanlar oy oranı yüzde 10'u aşan parti son seçimlerde yüzde 5 barajına bile ulaşamadı. Partideki bu gidişat, 16 eyaletteki başarısına da yansıyor. Son eyalet seçimleriyle birlikte Sol Parti, batıda sadece Bremen ve Hamburg eyaletlerinde meclise girmeyi başardı.
Kalesi sayılan doğu eyaletlerinde ise seçmenlerini son yıllarda büyük ölçüde göç ve İslam karşıtı aşırı sağcı Almanya için Alternatif (AfD) partisine kaptırdı.
Partideki kadro ve program krizlerinde öne çıkan isim ise hep Sahra Wagenknecht oldu. Wagenknecht'in özellikle serbest piyasa ekonomisini savunan planları, göçün radikal şekilde sınırlanması talebi ve son olarak da Almanya'ya iltica etmek isteyenlerin işlemlerinin Ruanda gibi üçüncü ülkelerde yapılmasına sıcak bakması, Sol Parti'nin "Karl Marx çizgisinden kesin kopuşu" olarak niteleniyordu.
Bundan sonra Sol Parti'yi ne bekliyor?
Federal Meclis'te 2009 yılından bu milletvekili olan Sahra Wagenknecht, son yıllarda sağ popülizme kaymak ve sağ popülist bir dil kullanmakla suçlanıyor. Bu konuda yaşadığı tartışmalar sebebiyle ilk olarak 2018 yılında partinen ayrılmak isteyen Wagenknecht, "Ayağa Kalk" adlı bir hareket kurmuş, ancak arzu ettiği desteği bulamadı. Ancak Wagenknecht, Sol Parti'de ipleri ele geçirme ya da bunu başaramaması halinde de kendi partisini kurma hedefinden vazgeçmedi.
Wagenknecht'e en büyük desteği veren ise Sosyal Demokrat Parti'nin (SPD) eski öncü kadrolarından olan, ancak finans çevrelerini koruyan çizgisi nedeniyle dönemin Başbakanı Gerhard Schröder ile sorunlar yaşayıp 1999'da SPD'den ayrılan, daha sonra Sol Parti'ye katılan, geçen sene de partiden ayrılan eşi Oscar Lafontaine oldu. Lafontaine'nin ayrılması sonrasında Sol Parti kalelerinden Saarland Eyaleti'nde hezimete uğramış ve eyalet meclisine bile girememişti.
Parçalanan kanatların başarı şansı ne?
Kamuoyu araştırma şirketleri, Sahra Wagenknecht'in kuracağı yeni partinin halk nezdinde iki haneli bir destek alacağı yönünde öngörüde bulunuyor. Almanya kamu radyo televizyonu ARD için düzenli kamuoyu yoklamaları yapan infratest dimap şirketinin ay başında açıkladığı anket sonuçlarına göre, halkın yüzde 29'u Wagenknecht'in kuracağı bir partiyi seçmeyi ihtimal dahilinde görüyor. Doğuda bu oran yüzde 39, batıda ise yüzde 26 olarak veriliyor.
Wagenknecht ekibinin ayrılmasıyla geride kalan, kendisini sosyalist demokrasinin ve sosyal adaletin temsilcisi olarak gören Sol Parti'nin oy oranı ise son kamuoyu yoklamalarında yüzde 4 civarında. Parti yıllar süren içerik ve kadro kavgalarının sonlanmasıyla yeni bir başlangıç yapmayı umut etse de 2025'te yapılacak genel seçimlerde yüzde 5 barajını aşıp aşamayacağı belirsiz. Öncesinde ise Almanya'da seçmenler önümüzdeki yıl Avrupa Parlamentosu ile Almanya'nın üç doğu eyaletinde parlamento seçimleri ve sekiz eyalette de yerel seçimler için sandık başına gidecek.
Sol Parti'de yaşanan gelişmeleri Deutsche Welle'ye (DW) değerlendiren Mannheim Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Öğretim Üyesi Sarah Wagner, seçmen yelpazesine bakıldığında sadece göç karşıtlarının değil, aynı zamanda muhafazakâr kesimin de Wagenknecht'i seçebileceğini belirtiyor. "Bunun anlamı da iklim korumaya veya LGBTI+ haklarına da eleştirel bakan kesimlerin Wagenknecht'i seçebileceği" öngörüsünde bulunuyor.
Geride kalan Sol Partililer ise kendini feshetme kararı ile artık çatışmaların bittiği, sosyal adalet, iklim koruma ve sosyalist hedeflere odaklanan, reformcu bir Avrupalı solcu parti olmayı amaçlıyor. Alman Federal Meclisi'nde artık "fraksiyon" olarak adlandırılan parti grubu olmayan Sol Parti, 28 vekiliyle mecliste daha küçük bir grup olarak en iyi muhalefet için çabalayacağını söylüyor. Ancak Sol Parti, yüzde 5 barajını aşmış bir partinin faydalandığı haklardan yararlanamayacak.
Sol Parti'nin geçmişi nedir?
Doğu Almanya kökenli bir parti olan Sol Parti, 2007 yılında Demokratik Sosyalizm Partisi (PDS) ile Emek ve Sosyal Alternatif Partisi'nin (WASG) birleşmesiyle kuruldu. O zamandan bu yana özellikle ülkenin doğusundaki eyaletlerde destek bulan parti, son yıllarda kendi içindeki farklı kanat ve kadro çatışmaları nedeniyle büyük kan kaybetti ve özellikle doğuda seçmenini büyük ölçüde aşırı sağcı parti AfD'ye kaptırdı.
Eylül 2021'de yapılan genel seçimlerde yüzde 5 barajını aşamayan parti, üç doğrudan milletvekili çıkarması sayesinde parlamentoya girmeyi başardı. Almanya'da bir partinin meclise girebilmesi için ya yüzde 5 barajını aşması ya da bir seçim bölgesinde listeden değil, doğrudan aday gösterilen en az 3 üyesini meclise göndermesi gerekiyor. Sol Parti, son seçimlerde son dakikada üç doğrudan vekil çıkararak bunu garantilemişti.