Srebrenitsa'da kilise gerginliği
8 Mayıs 2013
Korkunç bir katliamın yaşandığı Bosna Hersek'in doğusundaki Srebrenitsa'da ezan sesleri duyuluyor... Burada 1995 yılının temmuz ayında Sırp askerleri tarafından yaklaşık binlerce Müslüman Boşnak öldürülüp toplu mezara gömülmüştü. Ölenlerin kimliklerinin belirlenmesini zorlaştırmak için de mezarlar buldozerlerle alt üst edilmişti. Kimlikleri güçlükle tespit edilebilen 6 bin Boşnak ise bugün Potoçari Anıt Mezarlığı’nda yatıyor. Ancak bu mezarlığın yakınlarından, yakında çan sesleri duyulacak. Zira geçen yıl, anıt mezarlıktan taş atımlık uzaklıkta bir Sırp Ortodoks Kilisesi inşa edilmeye başlandı. Kaba inşaatın üzerinde de Sırp bayrağı dalgalanıyor.
"Bu bir provokasyondur"
Katliamda hem kocasını hem de oğlunu kaybeden Fadila Efendiç, öfke içinde şunları kaydediyor: "Bu kilise bir ibadet yeri olamaz. Bu kilise bir provakasyondur. Toplu mezarın bitişiğinde bir kilise korkunç bir düşünce. Bu konu siyasileştirildi. Çünkü gerçekten kilise isteyen, gerçekten ibadet etmek isteyen kişi, bu kiliseyi Ortodoksların yaşadığı bir yere kurar. Ama bu köyde Müslümanlar yaşıyor. O nedenle bunun ibadetle bir ilgisi yok, bu bir provakasyondur."
Fadila Efendiç bundan 11 yıl önce Srebrenitsa’ya geri dönmüş ve şimdi, Potoçari Anıt Mezarlığı’ndaki çiçek satan dükkanda çalışıyor. Katliamda ölen kocası ve oğlundan geriye kalanları, o dönem sadece 19 yaşında olan Efendiç, hâlâ aramaya devam ediyor.
'Srebrenitsa Anneleri' adlı derneğin çalışanlarından Münire Subasiç de bu gelişmeden duyduğu rahatsızlığı şöyle dile getiriyor: "İnsanların kiliseye karşı olduğumuzu düşünmelerini istemiyoruz. Hayır. Ama bu, bir inanç odaklı değil, nispet odaklı bir kilise. Çünkü Müslümanların toplu mezarının bitişine yapılıyor. Orada benim oğlumun kemikleri yatıyor."
Futbol turnuvası ve mangal partisi
Bu, Sırpların bölgedeki ilk provakasyonu değil. Geçen yıl da bölgedeki Sırp Ortodoks cemaati ile gazi dernekleri, Anıt Mezarlığın yakınlarında futbol turnuvası ve mangal partisi düzenlemişti. Hem de kimlikleri yeni tespit edilen 500 kurbanın defnedildiği günün akabinde. Srebrenitsa’nın Müslüman Belediye Başkanı Cemil Durakoviç, 11 Temmuz’da düzenlenecek anma törenini düşünerek endişeleniyor. Cemil Durakoviç "Çünkü o zaman burada, her zaman olduğu gibi yaklaşık 50 bin kişi toplanacak. Kurbanların anneleri, burada birilerinin, sonradan düzeltilmesi imkansız olaylar çıkarmasından korkuyor. Ve bunun sorumluları da inşaat projesindeki bazı küstahlar ve inşaatın devam etmesi halinde 11 Temmuz’da yaşanabilecek olayların sonuçlarını kestiremeyen rahipler olacaktır. Peki biz şimdi Srebreniçtsa’dan nasıl bir mesaj ileteceğiz?" diye konuşuyor.
Bosnalı Sırplardan da tepki geliyor
Srebrenitsa Belediyesi, anıt mezarlığın bitişiğindeki kilise inşaatını yasaklamış ve kilisenin yapılabileceği alternatif başka bir mekan sunmuştu. ABD Büyükelçiliği ve AB’nin en üst düzey temsilcileri de inşaat planlarını eleştirdi. Ancak Srebrenitsa’nın bir bölümünden sorumlu Sırp yönetim ise kilise inşaatına onay verdi. O nedenle tartışmalı kilise inşaatına devam ediliyor.
Ancak bölgede yaşayan Bosnalı Sıpların bir kısmı da bu inşaata tepki gösteriyor. Bunlardan biri olan Lepa Stoyanoviç, "Buraya ne cami ne de kilise yapılmalı, buraya çocuklarımızın çalışabileceği fabrikalar kurulmalı" diye konuşuyor. Stoyanoviç de savaşta oğlunu kaybetmiş bir Bosnalı Sırp ve bir daha iki halk arasında gerginlik yaşanmasını istemiyor.
© Deutsche Welle Türkçe
Stephan Ozsváth / Başak Demir
Editör: Hülya Schenk