Rusya’da yabancı örgütlerin sayısında azalma

ABD merkezli İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün Moskova bürosu telefonları cevap vermiyor. Bir hafta içinde Rusya’da faal durumdaki yabancı sivil toplum örgütlerinin sayısında belirgin azalma oldu. Geçtiğimiz yıl sonunda Devlet Başkanı Vladimir Putin’in yıldırım hızıyla meclisten geçirttiği ve altı ay önce yürürlüğe giren yabancı dernekler yasasıyla 79 dernek, verilen mühlet içinde kayıt yaptıramadıkları için geçici de olsa çalışmalarını durdurmak zorunda kaldı. Yeni yasayla derneklere gerekli evrakı tamamlamaları için verilen süre de Çarşamba günü sona erdi.

Aralarında yabancı çevre ve insan hakları örgütleriyle yardım kuruluşları öne çıkıyor. Yeniden kayıt işlemini verilen mühlet içinde yetiştiremeyen dernekler arasında Uluslararası Af Örgütü, Sınır Tanımayan Doktorlar ve Danimarkalı Mülteciler Konseyi de bulunuyor.

Merkezi Londra’daki Uluslararası Af Örgütü’nin basın sözcüsü Yelena Franklin, hala Rus yetkililerden haber beklediklerini belirterek şunları söyledi: “Yeni kurallara göre 60’lı yılların başlangıcından 80’li yıllara kadar kaynaklı belgeler sunmamız gerekiyor. Bu belgelerin hepsinin tercüme ettirilmesi lazım. Toplam 10 belge var, yani tamamen bürokrasi. Tüm belgeleri biraraya getirdik ama korkarım ki geri gönderip ‚şu eksik bu eksik’ diyecekler ve yeniden üzerinde çalışmamız gerekecek.“

Örgütler yeniden kayıt yaptırdı

Yasa gereği 200’den fazla yabancı sivil toplum örgütü yeniden kayıt yaptırmak zorunda kaldı. Yasanın yürürlüğe girmesinin ardından vize başvurusu yapanların oturma izin süreleri Çarşamba günü itibariyle dolduğundan çok sayıda vakıf ve dernek temsilcisi geçici olarak ülkeden çıkmak zorunda kaldı. Kayıtlardan sorumlu eski makam artık görevli olmadığı için sorumluluğun şimdi kime ait olduğu da belirsiz.

Rus yetkililer, özellikle Amerikan merkezli kuruluşlara zorluk çıkarıldığı suçlamasını reddediyor. Alman siyasi partilere yakınlıklarıyla bilinen vakıflar da yeni yasadan etkilendi. Alman liberal Hür Demokratlar Partisi’ne yakınlığıyla bilinen Friedrich Naumann Vakfı’ndan Falk Bomsdorf şunları söyledi: “Bize korkmamıza gerek olmadığını, bize olumlu yaklaştıklarını söylüyorlar. Öyle de olsa beklemektense kağıt üzerinde görmek daha iyi.“

Kontroller sıkılaştırıldı

Rus sivil toplum örgütlerinin ise yeniden kayıt yaptırmaları gerekmiyor, ancak yeni yasayla Rus kuruluşların da finans kaynakları ve projeleri üzerindeki kontroller sıklaştırıldı. Uluslararası çevre örgütü Doğal Hayatı Koruma Vakfı’nın Rusya bürosu ise yeni yasadan etkilenmemek için farklı bir taktik uyguladı.

Vakıf kendini feshederek yeni Rus kurucu üyelerle yüzde yüz Rus sivil toplum örgütü olarak yeniden kaydoldu. Vakıf sözcüsü Yekaterina Paul, yine de işlerinin kolay olmadığını belirterek, tüm çalışanların, banka hesapları ve tüm mal varlıklarının eski kuruluştan yenisi üzerine geçirilmesi gibi çok sayıda bürokratik işlemle uğraşmak zorunda kaldıklarını belirtiyor.