Krizin bir günlük faturası 1 trilyon dolar
30 Eylül 2008
ABD Temsilciler Meclisi’nin beklenmedik bir şekilde, 700 milyar dolarlık mali kurtarma paketini reddetmesi nedeniyle, dünya piyasaları dibe vurdu.
Paketin mimarı ABD Hazine Bakanı Henry Paulson, kararın tüm dünya piyasalarında büyük strese neden olduğunu söyledi. Kongre üyelerine çağrıda bulunan Paulson, “Bir şey yapmamız şart” diyerek, piyasalara güven verecek adım atılmasını istedi.
Bundan sonra ne olacak?
Washington’daki gözlemciler, bundan sonra atılabilecek adımlar konusunda şu olasılıkları sıralıyorlar:
- Mali kurtarma planı, Kongre’nin Senato kanadında Çarşamba günü görüşülebilir. Cumhuriyetçi ve Demokrat Parti’nin Senato liderleri daha önce planı olumlu karşılamıştı. Senato liderlerinin plana destek açıklaması durumunda, Temsilciler Meclisi için planı yeniden değerlendirme durumu ortaya çıkabilir.
-ABD Kongre üyeleri, 700 milyar dolarlık kurtarma planını değiştirebilir ya da bunun yalnızca belli bölümlerini içeren yeni bir planı kabul edebilir.
-Hazine, mali kurtarma planına muhalefet eden Kongre üyelerinin talepleri doğrultusunda yeni bin plan hazırlayabilir.
Avrupa hükümetleri devrede
Amerikan piyasalarındaki kriz, Avrupa bankalarını da etkiliyor. Almanya, İngiltere, Benelüks ülkeleri, Danimarka’da hükümetler, bankaların batmasını engellemek için yardım eli uzattı.
Avrupa’nın en büyük bankalarından Fortis hisselerinin, geçen hafta son 15 yılın en düşük seviyesine düşmesinin ardından, Belçika, Hollanda ve Lüksemburg hükümetleri bankanın kurtarılması için bir plan hazırladı. Buna göre, her üç ülkedeki Fortis şubelerinin yüzde 49’u kamuya devredilecek. Vergi gelirlerinden sağlanan 11 milyar euroluk kaynak, bankanın iflasının engellenmesi için kullanılacak.
Hollanda Maliye Bakanı Wouter Bos, Fortis’in Avrupa bankaları arasında önemli bir yeri olduğunu vurguladı:
“Hollanda’da bir çok kişi ve firma, banka olarak Fortis’e bağımlı. Bunun yanısıra Fortis’in sadece Hollanda’da değil tüm Avrupa’da faaliyet gösteren yan kuruluşu var. Eğer Fortis zarar görürse, Avrupa’daki tüm ödeme sistemi tehlikeye girebilir.”
Alman hükümetinden 35 milyarlık güvence
Almanya’da faaliyet gösteren finans kuruluşu Hypo Real Estate batmaktan, son dakikada Federal Hükümet ve bankalar konsorsiyumu sayesinde kurtuldu. Hükümet, Hypo Real Estate için 35 milyar dolarlık güvence sağladı. Alman hükümetinin kararını savunan Almanya Maliye Bakanı Peer Steinbrück, Almanya’da bugüne kadar böylesi geniş çaplı bir kurtarma operasyonu yapıldığını hatırlamadığını söyledi. Steinbrück, Hypo Real Estate’in iflas etmesinin finans piyasasına ve ekonomiye büyük zararları olacağını belirtti:
“Bu banka’nın yaşayacağı istikrarsızlığın, sadece finans hizmetleri sektörünü değil, ekonomiyi de çok daha olumsuz bir şekilde etkileyebileceği, hatta Sanayi Bankası’nın durumunu göz önüne aldığımızda daha da kötü olabileceği, bağımsız uzmanlar tarafından da net bir şekilde ortaya kondu”
Böylelikle, Sanayi Bankası’nın ardından, Almanya’da ikinci kez bir banka devlet eliyle kurtarılmış oldu. Steinbrück, Hypo Real Estate’in kurtarılması için verilen 35 milyar euroluk güvencenin, vatandaşların ödediği vergilerden karşılanmayacağını vurguladı. Maliye bakanı, likidite dolaşımının ancak bu güvence sayesinde gerçekleşebileceğini dile getirdi.
Ancak bu güvencenin, Alman Meclisi Bütçe Komisyonu tarafından da onaylanması gerekiyor. Komisyonun bugün olağanüstü toplanması bekleniyor.
Piyasalarda “domino etkisi”
Hypo Real Estate’in iflasın eşiğine gelmesine ise yan kuruluşu DEPFA’nın yaşadığı kriz neden oldu. Dublin merkezli DEPFA, Amerikan finans piyasalarında yaşanan krizin ardından, müşterilerinin çoğunu kaybetti. Devlete ait alt yapı projeleri ve bütçenin finansmanı üzerine yoğunlaşan DEPFA’nın günlük faaliyetlerini sürdürecek nakit bulamaması üzerine Hypo Real Estate, 2007 yılında 5 milyar euroya satın aldığı DEPFA’daki hisselerine müdahale etmek zorunda kaldı.