Enerjinin can damarı Gürcistan

Dünyanın ikinci büyük petrol boru hattı çatışmalara sahne olan Gürcistan'dan geçiyor. Kısaca BTC olarak adlandırılan ve Hazar Denizi’nden çıkan petrolleri Azerbaycan ve Gürcistan üzerinden Türkiye’nin Akdeniz kıyılarına taşıyan Bakü - Tiflis - Ceyhan boru hattı 1.760 kilometre uzunluğunda. Yaklaşık 3 yıldan bu yana faaliyette olan boru hattı ile günde yaklaşık 1,2 milyon varil ham petrol taşınıyor. Türkiye’nin güneyindeki Ceyhan kıyılarına ulaşan petrol, buradan tankerlerle Avrupa’ya naklediliyor.

İngiliz petrol devi BP’nin yönetimindeki konsorsiyum tarafından inşa edilen boru hattı, projenin başından itibaren ABD tarafından desteklendi. ABD böylelikle, Rusya ve İran’ın etkisi olmadan petrol sevkiyatı yapılabilmesini hedefliyordu. Amerikan yönetiminin diğer bir hedefi ise Kafkasya’nın güneyindeki devletleri, Rusya’ya karşı güçlendirmekti. Türkiye BP'nin eski sözcüsü Mike Bilbo projeden övgüyle söz ederek, boru hattının geçtiği ülkelerin bu boru hattından kazanç sağladığını vurguladı.

Boru hattı Gürcistan'ın ekonomisini canlandırdı

Gürcistan, konsorsiyumdan transit geçiş ücreti alıyor. Ülke, zengin doğal gaz ve petrol kaynaklarına sahip olmasa da boru hattı sayesinde ekonomik açıdan canlanma yaşadı. Üstelik enerji alanında, Rusya’dan bağımsız oldu.

Eski Ekonomi Bakanı Giorgi Arveladze, bu şu sözlerle ifade ediyor: "Gürcistan şimdi sadece 24 saat boyunca kendi elektrik enerjisini sağlamakla kalmıyor, Türkiye ve Rusya’ya elektrik ihraç ediyor. Burada ilginç olan, eskiden biz Rusya’dan elektrik alırdık, üstelik pek de güvenilmezdi."

Avrupa'nın hedefi Orta Asya'daki enerji kaynakları

Bakü - Ceyhan - Tiflis boru hattına paralel olarak, yine Gürcistan üzerinden geçen ve Azerbaycan’ın Bakü kentinden Türkiye’nin doğusundaki Erzurum’a kadar uzanan doğal gaz boru hattı inşa edildi. Doğal gaz ise Hazar Denizi’nden sağlanıyor. Ancak Batılı ülkeler, daha da doğuya giderek, Orta Asya’nın zenginliklerini Avrupa’ya ulaştırmayı hedefliyor.

Gelecekte, Türkmenistan ve Kazakistan gazının, Güney Kafkasya üzerinden Batı’ya nakledilmesi tasarlanıyor. Bu çerçevede, Avrupa Birliği 2020 yılından itibaren Orta Asya’dan çıkan doğal gazı Avusturya’ya kadar getirecek olan Nabucco boru hattını inşa etmeyi planlıyor.

Rusya Avrupa ile yarışıyor

Doğu’dan Batı’ya giden bu hatlar, sadece doğal gaz ve petrol ihracatında etkin olmayı değil, geçiş yollarını da denetimi altına almak isteyen Rusya’yı rahatsız ediyor. Rusya, Orta Asya ülkelerinden Kazakistan ve Türkmenistan ile Aralık 2007’de yeni bir doğal gaz boru hattı konusunda anlaşma imzaladı. Buna göre, doğal gaz Rusya üzerinden geçerek, Mavi Akım olarak adlandırılan hatla Karadeniz ve Türkiye’ye nakledilecek.

Rusya, böylelikle, transit geçiş ücreti almanın yanı sıra, sevkiyat koşullarını da belirleme hakkına sahip olacak. Bunun yanı sıra, Rusya 2013 yılına kadar Güney Akım olarak adlandırılan doğal gaz boru hattının da faaliyete geçmesini hedefliyor. Karadeniz ve Bulgaristan üzerinden geçecek olan bu hattın, Avusturya’da ayrılarak, İtalya’da son bulması planlanıyor. Güney Akım, Avrupa Birliği’nin Nabucco projesine rakip olarak gösteriliyor. Bu planlar, Rusya’nın Orta Asya’daki enerji kaynakları üzerindeki hâkimiyetini arttırmak için Avrupa ile yaptığı yarış olarak değerlendiriliyor.

Savaş boru hatlarını etkilemedi

Güney Osetya’da yaşanan savaş ise bu boru hatlarından hiç birini doğrudan etkilemedi. Gürcistan’ın liman kenti Poti’de Rus birliklerinin bombaladığı petrol tesisleri de dünya piyasası için önem taşımıyordu. Ancak, Rusya’nın planladığı Güney Akım petrol boru hattının, çatışmalara sahne olan Abhazya yakınlarından başlatılacağını hatırlatmakta da fayda var.