Afganistan daha fazla yardım bekliyor

Afganistan halkı ve hükümetiyle tabii ki dış yardımlara müteşekkir. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ömer Samet "Amerikan yardımları imdadımıza yetişti" diyor, ancak yardım vaatlerinin 1 milyar 200 milyon dolarla sınırlandırılamayacağını da sözlerine ekliyor. Afganistan hükümeti batılı sanayi ülkelerinden uzun vadede çok daha fazla yardım bekliyor. Devlet Başkanı Hamid Karzai geçenlerde Radyo DW’ye verdiği mülakkatta da bu beklentiyi dile getirmişti:

”Şimdiye kadar bizim için yaptıklarından dolayı uluslararası topluluğa ancak teşekkür edebiliriz. Ama, daha fazlasına ihtiyacınız var mı, diye sorarsanız, cevabım evet olur. Yardım artarsa daha da müteşekkir oluruz. Yardıma muhtaç olmadan yaşayabilecek duruma ancak yıllar sonra gelebiliriz.”

25 ila 30 milyar dolar gerekiyor

Kabil yönetimi demokrasi yolunda ilerleyebilmeleri ve mamur bir ülke durumuna gelebilmeleri için devletler topluluğunun kesenin ağzını iyice açması gerektiğini söylüyor. Uluslararası yardım kuruluşları gibi Karzai hükümeti de iki yıl önceki Tokyo buluşmasında hazırlanan beş yıl vadeli 4,5 milyar dolarlık yardım programını yeterli bulmuyor. Yeniden İmar Bakanı Emin Farhang, asgari 25 ila 30 milyar dolara ihtiyaçları olduğunu söylüyor:

"Afganistan’ın yaşanılır hale getirilmesi için fazla yardım gerekmeyeceğini düşünmek, hataydı. Donör devletler de oldukça mütereddit davrandılar. Bu yüzden öncelikli kalkınma projelerine el atamadık.”

Gerçekten de yabancı devletlerin Loya Cirga’yı organize etmek için gerekli yardımı geciktirmeleri yüzünden kurucu meclis toplantısı iki ay ertelenmek zorunda kalmıştı. Emin Farhang, Afganistan’ı yeniden imar programında da hatalar yapıldığını söylüyor ve "Yardım çalışmalarında uluslararası kuruluşlara öncelik tanındığı için işler kontrolden çıktı. İdari masraflar çığ gibi büyüyor. Afganistan hükümeti işin altından kalkamıyor. Şeffalık yaratmaya çalışıyoruz, ama boşuna" diye konuşuyor.

İmar çalışmaları aksıyor

Afganistan’daki imar çalışmalarının koordinasyonunda büyük sorunlar yaşanıyor. Örneğin çeşmelerin tamirine herkes talip olurken, Kabil’in su pompa istasyonunu çalışır hale getirecek kuruluş bulunamıyor. Büyük altyapı projelerinin derhal ele alınması gerektiğini söyleyen, Siemens’in Afganistan temsilcisi Gulem Hasanzade, "Öncelikleri gözden geçirmek, şart. Ülkenin enerjiye, telekomünikasyon şebekesine ve sağlık hizmetleri için bir masterplana ihtiyacı var” diyor.

Hasanzade, kendi sorunlarıyla uğraşsa bile, koordinasyon görevini Afganistan hükümetinin üstlenmesi gerektiğini de vurgulayarak ”Kabil yönetimine güç ve yetki verilmelidir. Bu da yardım çalışmaları Kabil ile koordine edilmek ve altyapı projeleri hükümet kanalıyla yürütülmek suretiyle başarılabilir" görüşünü dile getiriyor. Afganistan hükümetinin ve idari yapnının bükün noksanlarına rağmen yabancı gözlemciler de, koordinasyonun tek elde toplanması gerektiğini söylüyorlar.