1. Przejdź do treści
  2. Przejdź do głównego menu
  3. Przejdź do dalszych stron DW

Wystawa w berlińskim „Pałacu Łez“

Iwona-Danuta Metzner2 kwietnia 2012

„Doświadczenia na granicy. Codzienność w podzielonych Niemczech” to nazwa stałej ekspozycji, urządzonej w Berlinie, w dawnej hali odpraw na granicy w Berlinie.

https://p.dw.com/p/14WPv
Zdjęcie: DW

W „Pałacu Łez”("Tränenpalast"), jak starzy mieszkańcy Niemiec wschodnich jeszcze dziś nazywają dawną halę odpraw przy dworcu Friedrichstraße w Berlinie, Niemcy z zachodu i wschodu żegnali się z bliskimi i przyjaciółmi. „To historyczne miejsce w wyjątkowo bolesny sposób przypomina o podziale Niemiec i związanych z nim losami ludzkimi” - powiedział prof. Hans Walter Hütter, prezes Fundacji Haus der Geschichte der Bundesrepublik Deutschland (Dom Historii Republiki Federalnej Niemiec).

Deutschland Museum Haus der Geschichte Hans-Walter Hütter
Prof. Hans-Walter Hütter, szef fundacji Haus der Geschichte der Bundesrepublik DeutschlandZdjęcie: picture-alliance/dpa

Halę odpraw przy Dworcu Friedrichstraße oddano do użytku w 1962 roku. Pawilon służył reżimowi SED (Sozialistische Einheitspartei Deutschlands) do 1990 roku. Odprawiano tam podróżnych wyjeżdżających z NRD do Berlina Zachodniego, Niemców z Zachodu i cudzoziemców po wizytach w NRD jak i obywateli NRD, którzy udawali się w odwiedziny do krewnych w RFN, albo wyjeżdżali na stałe do Niemiec Zachodnich.

Podróż w czasie

Tränenpalast Ausstellung GrenzErfahrungen. Alltag der deutschen Teilung
Paszporty z pieczątkami enerdowskich władz granicznychZdjęcie: DW

W „Pałacu Łez”, na powierzchni 550 m2 wystawiono 570 obiektów; m.in. dokumenty, zdjęcia, materiały dźwiękowe i filmowe oraz liczne biografie i wywiady ze świadkami epoki. Zainstalowano tam też oryginalny punkt odprawy granicznej.

To historyczne miejsce i zaprezentowane eksponaty przenoszą odwiedzającego w epokę nieufności, kontroli, strachu i zagrożenia. Zwłaszcza ludzie, którzy, jak autorka relacji, osobiście doświadczyli na przejściu granicznym Friedrichstraße arogancji i szykan ze strony enerdowskich funkcjonariuszy, z ulgą uświadamiają sobie, iż ten koszmar to już zamierzchła przeszłość.

Deutschland Museum Haus der Geschichte in Berlin Jürgen Reiche
Jürgen Reiche, dyrektor Domu Historii w BerlinieZdjęcie: picture-alliance/dpa

Dyrektor wystawy Jürgen Reiche potwierdza, że „z tym szczególnego rodzaju miejscem między wschodem a zachodem, wiąże się wiele dramatycznych wydarzeń osobistych i wiele nieudanych ucieczek; że podróżnych szykanowano zarówno przy wjeździe jak i wyjeździe z NRD".

Ponurą atmosferę tego miejsca pamięta też niejeden Polak, który wyjeżdżał w tamtych czasach na Zachód.

Zmarli wskutek wyczerpania

Niejeden, zwłaszcza starszy mieszkaniec NRD, który udawał się przez przejście Friedrichstraße do RFN na pobyt czasowy, zakończył swą podróż w „Pałacu Łez”. Ci ludzie umarli tam z wyczerpania i stresu. W latach 1962-1990 odnotowano ponad 200 zgonów.

Tränenpalast Ausstellung GrenzErfahrungen. Alltag der deutschen Teilung
O wyjeździe kolejką S-Bahn do zachodniej części Berlina większość mieszkańców NRD mogła jedynie marzyćZdjęcie: DW

Relacje między mieszkańcami podzielonych Niemiec

Wystawa uzmysławia też, jak żywe i bliskie były relacje między mieszkańcami obu państw niemieckich na przestrzeni 40 lat wymuszonego podziału.

Jedność, wszechobecną w postrzeganiu Niemców ze wschodu i zachodu, przedstawiono na przykładach poruszających, często tragicznych losów ludzkich. Zaprezentowane dokumenty świadczą też o tym, jak wielki wpływ na codzienne życie Niemców miały wydarzenia polityczne.

Nie byłby to jednak pełen obraz tamtych czasów, gdyby nie nawiązano na wystawie do polskiej "Solidarności" i procesu zjednoczeniowego; do okresu od upadku muru 9.11.1989 po przywrócenie jedności 3.10.1990.

Historia „Pałacu Łez”

Tränenpalast Ausstellung GrenzErfahrungen. Alltag der deutschen Teilung
Wejście na wystawę w "Pałacu Öez"Zdjęcie: DW

Według Ministerstwa Bezpieczeństwa Państwowego NRD, w latach 1972-1988 liczba odpraw w „Pałacu Łez” wzrosła z 4,3 do 10,3 mln rocznie. Kontroli zaprzestano 1.07.1990.

W latach 1990-2006 „Pałac Łez” służył jako dyskoteka. Odbywały się tam ponadto imprezy na żywo i występy kabaretowe.

Uroczystego otwarcia stałej ekspozycji dokonali 14.09 2011 roku kanclerz Angela Merkel i minister stanu ds. kultury Bernd Neumann.

Wystawę "GrenzErfahrungen" można zwiedzać od wtorku do piątku od 9-19 i w soboty i niedziele od 10-18. Wstęp wolny.

Iwona D. Metzner

Red. odp.: Małgorzata Matzke