Polscy naukowcy - inne oblicze polskiej emigracji

Poznański Instytut Zachodni ocenia, że liczba polskich naukowców w Niemczech może sięgać nawet kilku tysięcy. Dotarcie do wszystkich osób jest trudne, ale Instytutowi Zachodniemu udało się nawiązać kontakt z niektórymi z badaczy i namówić do udziału w pionierskim projekcie.

Niemiecki wycinek pol. rzeczywistości

Projekt „Polscy naukowcy w Niemczech” powstał w ramach konkursu zorganizowanego przez polski MSZ . Służy on współpracy z Polonią za granicą. Pięcioosobowemu zespołowi z Instytutu Zachodniego (IZ) z dyr. Michałem Nowosielskim udało się w ciągu 8 miesięcy od maja do grudnia 2014 zebrać dokumentację o wybranej grupie polskich badaczy. - Chcieliśmy pokazać inną twarz polskiej emigracji, odbiegającą od tego, co pojawia się w niemieckim dyskursie publicznym. To znaczy, że w niemieckim środowisku są nie tylko polscy robotnicy, rzemieślnicy, ale również osoby o znakomitych kompetencjach i osiągnięciach przyczyniających się do rozwoju niemieckiej nauki. Chodziło o ich promocję - podkreśla w rozmowie z Deutsche Welle Michał Nowosielski.

Innym wymiarem projektu jest sieciowanie, pozwalające polskim naukowcom kontaktować się ze sobą. Temu służyć będzie elektroniczny niemieckojęzyczny folder. .

Aktualnie dostępna jest strona internetowa projektu: http://www.iz.poznan.pl/pnwn/, z portretami 21 naukowców zatrudnionych m.in. na uczelniach w Bonn, Berlinie, w Bremie, Heidelbergu, na politechnikach i uniwersytetach technicznych w Monachium, Dortmundzie czy Akwizgranie czy w klinice uniwersyteckiej w Monastyrze. Oprócz sukcesów i spektakularnych dokonań naukowych tych osób przedstawiono interesujące fakty z ich życia w Niemczech. Zamieszczono tam też ich adresy mailowe dla tych, którzy chcieliby skotaktować się z naukowcami. Istnieje też możliwość kontaktu przez linkedin.

Naukowcu pokaż twarz

Reakcje polskich badaczy na zaproszenie do współpracy były różne, mówi dyrektor Instytutu Zachodniego. – Mieliśmy do czynienia z licznymi osobami, które nie były zainteresowane udziałem w projekcie, tłumacząc, że ich polska tożsamość nie jest z punktu widzenia kariery istotna i nie muszą jej eksponować.

Na szczęście nie zabrakło osób, które pomysł przyjęli entuzjastycznie, jak prof. Andrzej Górak. Od 1996 r. polski naukowiec prowadzi katedrę Procesów Rozdzielania Cieczy na wydziale Inżynierii Biochemicznej i Chemicznej Politechniki w Dortmundzie. W lutym b.r. otrzymał nagrodę Prose Awards (Oskar za publikacje naukowe w dziedzinie fizyki i chemii, DW) za trzytomową publikację dotyczącą procesów destylacji. – Już 10 lat temu polskie środowisko naukowe w Niemczech podjęło próbę zorganizowania forum polskiej nauki. Niestety ze względu na dużą fluktuację osób forum przestało istnieć – wspomina naukowiec, który wykłada też na łódzkiej politechnice.

Podobnego scenariusza obawia się inny uczestnik projektu prof. Jerzy-Roch Nofer specjalizujący się od 1990 r. w klinice uniwersyteckiej w Monastyrze (Münster) w badaniach procesów patologicznych prowadzących do zawałów serca oraz udarów mózgu. – Zastanawiam się, czy uda się narzucić tej inicjatywie pewne ramy, by doszło do regularnych kontaktów i trwałej współpracy polskich kolegów w Niemczech - mówi. Podkreśla jednocześnie, że "o zaletach networkingu w środowisku naukowym przekonał się już podczas pobytu w Stanach Zjednoczonych. Polscy naukowcy korzystają tam z jego dobrodziejstw”. Dobrze usieciowani są też, jego zdaniem, włoscy naukowcy w Niemczech i należałoby brać z nich przykład.

Niewidzialna społeczność

Instytut Zachodni realizując projekt mający na celu promowanie polskich naukowców zajął się jednocześnie problemem wizerunkowym Polaków w Niemczech. - Polacy są oceniani, jako ta grupa imigrantów, która się dość dobrze integruje i nie stwarza problemów, co daje paradoksalny efekt tzw. "pozytywnej imigracji". Oznacza to w konsekwencji, że Niemcy stosunkowo rzadko mówią o Polakach i nie interesują się też specjalnie przykładami sukcesów polskiej społeczności – konstatuje Michał Nowosielski dyrektor poznańskiego instytutu. Potwierdza to również prof. Nofer podkreślając, że „sieciowanie polskich naukowców mogłoby mieć pozytywny wpływ na postrzeganie Polaków w Niemczech, tym bardziej, że uczelnie wyższe w tym kraju są ważnymi ośrodkami opiniotwórczymi".

Obojętność niemieckich mediów

Wyjątkowo trudne jest, zdaniem Michała Nowosielskiego, zainteresowanie projektem niemieckich mediów, szczególnie w kontekście prowadzonego aktualnie w Niemczech dyskursu integracyjnego oraz ogólnych problemów migracji. – Dziennikarze wprost mówią, że Polacy nie wpisują się w ten dyskurs, bo nie stwarzają problemów - wyjaśnia. Jednocześnie dyr. IZ liczy na to, że choć odrobinę pozytywnego zamieszania wokół projektu o polskich naukowcach w Niemczech wywoła konferencja z ich udziałem, którą zaplanowano na II kwartał b.r. roku w Berlinie. Sfinansuje ją Niemiecko-Polska Fundacja na rzecz Nauki. Być może uda się otrzymać od niej także środki na wersję drukowaną folderu, który można byłoby rozkolportować na uczelniach, w instytutach polskich czy innych placówkach publicznych na terenie całych Niemiec.

Alexandra Jarecka