Niemcy: Uprawnienia BKA częściowo sprzeczne z konstytucją

Od 2009 roku Federalny Urząd Kryminalny (BKA) dysponuje daleko idącymi uprawnieniami w walce z terroryzmem. W wielu punktach są one jednak niezgodne z konstytucją, orzekł w środę (20.04.2016) Federalny Trybunał Konstytucyjny (TK) w Karlsruhe. Sędziowie TK ustalili szereg wytycznych, które tymczasowo pozwalają BKA na korzystanie z rzeczonych uprawnień, jednocześnie zalecili ustawodawcy zmianę kwestionowanych przepisów do końca czerwca 2018.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego wprowadzone w 2009 roku przepisy są częściowo nieprecyzyjne i idą zbyt daleko. Po raz pierwszy TK zajął też stanowisko w kwestii udostępniania danych osobowych państwom spoza Unii Europejskiej. Wolą sędziów, BKA musi dbać o to, by zagraniczne służby bezpieczeństwa nie nadużywały danych do „celów naruszających prawa człowieka”.

Obserwacja mieszkań i koń trojański

W myśl ustawy antyterrorystycznej, przyjętej w 2009 roku, służby bezpieczeństwa mogą podsłuchiwać rozmowy telefoniczne, zakładać posłuch i instalować kamery w prywatnych mieszkaniach, jeżeli ma to służyć zapobieganiu zamachom terrorystycznym. Trybunał Konstytucyjny domaga się jednak przestrzegania kategorycznych wytycznych, także, jeżeli chodzi o przechowywanie i analizowanie zgromadzonych w ten sposób danych. Priorytetowe jest zachowanie sfery prywatnej, dlatego przed analizą danych przez śledczych niezależne gremium musi zbadać, czy nie zawierają one wrażliwych, „wysoce prywatnych” informacji.

Zreformowana ustawa poszerzająca uprawnienia Federalnego Urzędu Kryminalnego była też podstawą utworzenia tzw. konia trojańskiego (Bundestrojaner), programu, który umożliwia BKA kontrolowanie dysków komputerowych osób podejrzanych o działalność terrorystyczną i monitorowania na przykład ich aktywności na czacie.

Udaremnienie szeregu zamachów

Ustawę antyterrorystyczną zaskarżyli do Trybunału Konstytucyjnego m.in. były minister spraw wewnętrznych Gerhart Baum (FDP), były minister kultury Michael Naumann (SPD) i szereg polityków Zielonych. Ich zdaniem rozszerzone uprawnienia BKA naruszają prawa obywateli, dlatego wymagają one poprawki.

Minister spraw wewnętrznych Thomas de Maizière (CDU) bronił ustawy z 2009 roku. Także dzięki niej możliwe było udaremnienie szeregu zamachów terrorystycznych – argumentował szef MSW. W reakcji na decyzję z Karlsruhe rząd federalny natychmiast jednak zapowiedział, że odpowie na krytykę TK.

– Oczywiście z odpowiednią starannością przeanalizujemy teraz wyrok i wprowadzimy odpowiednie zmiany – powiedział po ogłoszeniu wyroku sekretarz stanu w MSW Hans-Georg Engelke. Zmiany, jakie wprowadziła ustawa antyterrorystyczna były całkowitą nowością, dlatego jest jak najbardziej w porządku, jeżeli wymagają korekt.

– Paryż i Bruksela pokazały nam ostatnio, jak poważnie trzeba traktować zagrożenie, jakim jest międzynarodowy terroryzm – stwierdził Engelke. Służby bezpieczeństwa są jednak znakomicie przygotowane. – Będziemy się starali w dalszym ciągu gwarantować ochronę i wolność obywateli – podkreślił Hans-Georg Engelke.

afp, dpa, DW / Elżbieta Stasik