Europa: pociągi nocne coraz popularniejsze
12 lipca 2023
Berliński dworzec główny w niedzielę tuż przed godziną 23. Na torze 14. czekają podróżni na pociąg nocny do Brukseli. Na peronie przeważają osoby z plecakami, niektórzy mają ze sobą rowery. – Nie jestem podekscytowany, bo już wiele razy podróżowałem nocnym pociągiem, ale jestem ciekawy tego połączenia – mówi Włoch Eugenio. Liczy też, że dzięki małym firmom wzrośnie dynamika na rynku nocnych połączeń kolejowych.
Komisja Europejska za promocją kolei
Każdego roku między miastami Europy powstają nowe połączenia kolejowe. Wiodącą rolę odgrywają Austriackie Koleje Państwowe (ÖBB), ale na rynek wchodzą również mniejsze przedsiębiorstwa: od BTE BahnTouristikExpress, Snälltaget i RegioJet, przez Flixtrain i WestBahn, po ILSA i European Sleeper. Wiele małych inicjatyw i firm ożywia międzynarodowy rynek transportu kolejowego. Tego zdania jest przynajmniej Josef Doppelbauer, dyrektor Europejskiej Agencji Kolejowej (ERA). Jest to zgodne z intencjami Komisji Europejskiej, która za pomocą Zielonego Ładu dąży do osiągnięcia przez Europę do 2050 roku stanu bliskiego neutralności klimatycznej.
Dla sektora transportu przewidziane są znaczna rozbudowa i poprawa transportu kolejowego, również w nocy i przede wszystkim na obszarze międzykrajowym. European Sleeper jest jednym z 10 projektów pilotażowych, które KE zamierza celowo wspierać w ramach planu promocji międzynarodowego transportu kolejowego.
Stary tabor, nowe trasy
Pomysł jest oczywisty i łączenie siecią kolejową miast Europy nie jest czymś trudnym do zrozumienia. Jednak „Connecting Europe by train” brzmi łatwiej niż jest w rzeczywistości. Chris Engelsman, jeden z założycieli projektu European Sleeper, wie o tym, ponieważ jest wciąż wiele wyzwań. Pozyskanie wagonów sypialnych i wagonów z kuszetkami to tylko jedno z nich.
Przez wiele lat pociągi nocne były zaniedbywane, a produkcja nowych wagonów została odpowiednio ograniczona. Obecnie większość wagonów sypialnych ma już 30 lat. Oferta wagonów tego segmentu jest bardzo ograniczona w całej Europie.Jak twierdzi ekspert ds. transportu Christian Böttger, obserwuje się nawet prawdziwe oblężenie na stare, tanie wagony z poprzednich lat.
Tymczasem na dworzec główny w Berlinie nie przyjeżdża, wbrew oczekiwaniom, zupełnie nowy pociąg nocny. Wagony wydają się trochę przestarzałe. Oczekiwania wobec zapowiedzianego nowoczesnego, transeuropejskiego transportu kolejowego były inne.
Dłuższe czekanie nie jest opcją
European Sleeper chce koniecznie zainwestować w nowe i nowocześnie wyposażone wagony sypialne i kuszetki, mówi Chris Engelsman w rozmowie z DW. Takie pociągi są jednak drogie. Zamiast pracować latami nad inwestycją w nowe wagony, firma zdecydowała się na rozwiązanie pragmatyczne: „To jest to, co jest w tej chwili do dyspozycji. Nie ma nic innego”.
– Miałem uczucie, że pociąg nocny musi teraz ruszyć, musimy teraz zacząć – mówi Engelsman. Ale firma chce rosnąć i wkrótce mają pojawić się nowe połączenia, na przykład do Barcelony w 2025 roku. Jednak to wszystko zależy od wagonów sypialnych.
Europejski rynek kolejowy, międzynarodowe zasady
Brak dostępnego materiału na wagony sypialne to jedno, ale do tego dochodzi także rozdrobnienie sieci kolejowej w UE na skutek narodowych przepisów i regulacji. Nowy pociąg nocny kursuje z Niemiec przez Holandię do Belgii. Trzy kraje, trzy różne podejścia i przepisy. Jednak łączy je „fakt, że są nastawione na własne kraje i zawsze myślą w kategoriach narodowych” – mówi założyciel European Sleeper. Utrudnia to proces koordynacji podróży.
Europejskie podejście i wola polityczna - to jest to, co naprawdę może połączyć transport kolejowy w Europie, twierdzi szef Agencji Kolejowej UE Doppelbauer. Od lat pracuje się tutaj nad redukcją liczby krajowych przepisów. Regulacje techniczne udało się już zmniejszyć z 14 tys. do 600. Zdaniem fachowca dużą wadą kolejnictwa jest to, że „w przeciwieństwie do lotnictwa czy żeglugi morskiej nie ma globalnie obowiązujących regulacji”.
Przekraczanie granic będzie coraz łatwiejsze
Na szczęście podróżowanie międzynarodowe pociągiem nocnym staje się, pomimo wszystkich przepisów, łatwiejsze. Wagony osobowe i sypialne będą wkrótce mogły jeździć we wszystkich krajach UE, a nie tylko tam, gdzie zostały pierwotnie wprowadzone do ruchu. Oznacza to, że nie tylko operatorom pociągów będzie łatwiej, ale również wartość odsprzedaży wagonów wzrośnie. Dyrektor ERA liczy na bardziej atrakcyjny biznes dla mniejszych dostawców pociągów nocnych. Wkrótce UE planuje także wprowadzić platformę, na której będzie można nabyć bilety na pociągi nocne na całym jej obszarze.
Ale aby ułatwić działalność małym i dużym przedsiębiorstwom, nie tylko trzeba znieść w Europie krajowe przepisy, ale również stworzyć uczciwe porównywalne warunki dla lotnictwa i kolei, twierdzi Böttger. Ponieważ w przeciwieństwie do kolei lotnictwo jest dotowane.
Samoloty kontra kolej
Organizacje Back-on-Track Europe i Transport & Environment obliczyły, że podróże pociągiem mogłyby być tańsze o 7 do 48 procent, gdyby został zniesiony podatek VAT na międzynarodowych połączeniach kolejowych. A operatorzy pociągów nie musieliby płacić lub płaciliby tylko niskie opłaty za korzystanie z torów. Dzięki trasie Bruksela - Berlin europejski rynek nocnych połączeń kolejowych zyskał nowe połączenie.
– Naprawdę mamy nadzieję, że inne inicjatywy teraz przekonają się, że możliwe jest stanąć jako bardzo mały gracz w szranki z dużymi przedsiębiorstwami kolejowymi i uruchomić nową trasę – mówi DW Chris Engelsman. Pomimo wielu wyzwań nowy pociąg nocny łączy ze sobą dwie kolejne stolice europejskie. Daje to wszystkim, którzy chcą, alternatywę dla podróży samolotem.