15 listopada - Dzień Uwięzionego Pisarza

„Codziennie dostaję tak wiele listów od członków PEN, że otaczają mnie bardzo dobre emocje” – pisała Zehra Doğan z więzienia Diyarbakir w Turcji. "Myślę, że w miejscach takich jak to, gdzie wszystko jest zakazane, siła jednego pióra jest ogromna. Ponieważ oni wiedzą, że pisanie ma magiczną siłę i są wobec niej bezsilni. Mam uczucie jakbym była z wami zawsze i może dlatego nigdy nie czuję się bezbronna”. Kurdyjska artystka, działaczka i dziennikarka była dwukrotnie więziona. Było to piętnowane przez międzynarodową społeczność, a PEN wstawiał się za jej uwolnieniem, które miało miejsce w lutym 2019 r., po półtora roku więzienia.

205 pisarek i pisarzy jest prześladowanych

Wielu innych autorów, wydawców i dziennikarzy wciąż jeszcze siedzi w więzieniach albo prześladowani są przez władze ze względu na swoją pracę. Każdego roku 15 listopada Międzynarodowe Stowarzyszenie Pisarzy PEN przedstawia pięć przypadków osób represjonowanych w różnych regionach świata. W tym roku są to Lydia Cacho Ribeiro (Meksyk), Stella Nyanzi (Uganda), Shakthika Sathkumara (Sri Lanka), Nedim Türfent (Turcja) i Galal El-Behairy (Egipt).

Poza tymi pięcioma konkretnymi przypadkami PEN obserwuje jeszcze losy wielu innych osób. W roku 2018 stowarzyszenie zdokumentowało 205 przypadków autorów prześladowanych ze względu na swoją działalność. Wśród nich 68 przebywało w więzieniach i zostało skazanych bezpośrednio za pisarstwo. Dwa przypadki dotyczą pisarzy, którzy zostali zabici w roku 2018: Shahzahan Bachchu, 60-letni wydawca, poeta i bloger z Bangladeszu, który poruszał świeckie tematy, został zabity przez islamistów. Były duński członek bandy Nedim Yasar zabity został w dniu, kiedy ukazała się jego książka mówiąca o jego doświadczeniach z gangiem, którego był członkiem.

Z więzienia do więzienia

PEN International wymienia także 20 zabójstw pisarzy, jakie miały miejsce od roku 2006, a które nigdy nie zostały usankcjonowane. Mówi również o prześladowaniu pisarzy środkami dopuszczalnymi przez prawo, pogróżkach i napaściach. Wielu pisarzy na całym świecie stoi obecnie przed sądem. Grafika ukazuje regiony, w których to ma miejsce. Z 88 przypadków obserwowanych w Azji, 32 autorów siedzi w więzieniu – przede wszystkim w Chinach.

Prawie połowa z 41 przypadków w Afryce i na Bliskim Wschodzie dotyczy więzionych pisarzy, którym wymierzono wieloletnie kary więzienia, szczególnie w Erytrei, Egipcie i Iranie. Dwie trzecie osób więzionych w Europie i Azji Środkowej przebywa w więzieniach w Turcji, drugie tyle stoi tam aktualnie przed sądem. Najnowszy przypadek to turecki pisarz i dziennikarz Ahmed Altan, który 12 listopada, zaledwie osiem dni po zwolnieniu z trzyletniego aresztu śledczego, został ponownie zatrzymany. PEN International gromadzi informacje od organizacji pozarządowych jak Freedom House, Index on Censorship, Reporterzy bez Granic, Artykuł 19 i Komitetu Ochrony Dziennikarzy.

Wielu pisarzy jest także dziennikarzami i aktywistami. Obok wymienionych już przypadków zabitych pisarzy, w ubiegłym roku zamordowano także kilku reporterów. Komitet Ochrony Dziennikarzy poinformował, że 34 dziennikarzy zostało zabitych w odwecie za ich pracę. Najgłośniejszy był przypadek Dżamala Khaszodżdżiego, który w październiku 2018 był torturowany i zamordowany w saudyjskim konsulacie w Stambule czy przypadek słowackiego dziennikarza śledczego Jana Kuciaka, zastrzelonego wraz z narzeczoną.

Przypuszczalnie jeszcze więcej przypadków

PEN stwierdza także, że lista takich przypadków jest dużo większa, bo nie wszystko jest zgłaszane na policję, pisarze stosują u siebie nierzadko autocenzurę albo są inne przeszkody w zdokumentowaniu milczenia ludzi pióra.

PEN International prowadzi swoje kampanie w formie pism kierowanych do rządów krajów czy angażowania własnych rządów do wsparcia więzionych czy prześladowanych pisarzy. Publikuje także nazwy urzędów i podaje nazwiska represjonowanych pisarzy, do których osoby chcące udzielić wsparcia mogą wysyłać listy. Inną możliwością okazania solidarności są media społecznościowe. Kto chce tam nagłośnić sprawy uwięzionych autorów, opatruje je hasztagiem #ImprisonedWriter.