امکان گسترش بانکهای اسلامی در آلمان
۱۳۸۹ آذر ۲۳, سهشنبهبانکهای اسلامی، پس از تثبیت موقعیت خود در کشورهای اسلامی حوزه خلیج فارس، اکنون میکوشند با گسترش شعبههای خود در اروپا، سپردههای اقلیتهای مسلمان ساکن این قاره را نیز جذب کنند. بانکهای اسلامی، بر اساس قوانین شرعی، از دریافت و پرداخت بهره، بورسبازی و سرمایهگزاریهای نامطمئن میپرهیزند و به همین دلیل با استقبال مسلمانان معتقد روبرو شدهاند.
سرمایههای ۴ میلیون مسلمان
تعداد مسلمانان ساکن آلمان اکنون به حدود ۴ میلیون نفر رسیده است. برپایه دادههای یک شرکت مشاوره مالی آلمانی، دست کم ۱۵ درصد از این جمعیت مایلند در بانکهائی سرمایهگذاری کنند که فعالیتهای مالی خود را بر پایه شریعت اسلام انجام میدهند. حجم نقدینه این گروه، نزدیک به ۱ میلیارد و ۶۰۰ میلیون یورو برآورد میشود.
با توجه به این ظرفیت بالقوه، آلمان در میان کشورهای اروپائی برای بانکهای اسلامی جذابیت ویژهای یافته است. بانک "کویت/ترک" اولین شعبه خود را در شهر مانهایم افتتاح کرده است. به گفته "اوگورلو سویلو" مدیرعامل بانک کویت ترک، این بانک تلاش میکند امتیاز یک بانک کامل را در آلمان بگیرد.
در حال حاضر، بانک کویت ترک اجازه یافته است سپردههای مشتریان خود را در یک کشور دیگر ذخیره یا سرمایهگذاری کند. مشتریان این بانک میتوانند یک حساب پس انداز بدون بهره در ترکیه افتتاح کنند. گشایش حساب پس انداز بدون بهره، به این معنا نیست که مشتری بانک سودی دریافت نمیکند. بانک از طریق مضاربه و سایر معاملات اسلامی، مشتری را در موفقیتهای اقتصادی خود سهیم میکند.
اوگورلو سویلو، مدیرعامل بانک کویت ترک میگوید: «فعالیتهای بانک اسلامی شفاف است. از معاملات همراه با ریسک خودداری میکند و در رشتههائی که قرآن رد کرده است، سرمایهگذاری نمیکند.»
بانکهای اروپا و سرمایه مسلمانان
کویت/ترک، نخستین بانکی است که شعبه خود را در آلمان ایجاد کرده است. اما نخستین بانکی نیست که معاملات خود را در اروپا برپایه مقررات اسلامی انجام میدهد. سرمایههای مسلمانان مقیم اروپا و همچنین کشورهای عربی، برای بانکهای بزرگ اروپا از سالها پیش جذابیت داشته است. به عنوان نمونه، بانک یو بی اس سویس، آلیانس آلمان و مرکز مالی "مریدیو" صندوقهائی ایجاد کردهاند که معاملات آنها بر اساس مقررات اسلامی صورت میگیرد و به وسیله یک "شورای شریعت" کنترل میشود.
یک سخنگوی آلیانس در تماس با خبرگزاری آلمان پیشبینی کرده است که تقاضای بانکهای اسلامی و سرمایهگذاری در آنها همواره رشد خواهد کرد. با این همه، بانکهای بزرگ آلمان، هنوز تمایل چندانی به کار بر مبنای قوانین اسلامی نشان نمیدهند.
به گفته مسئولان "صندوق اونیون اند اینوستمنت"، شاخه سرمایهگذاری فولکسبانک و اشپارکاسه آلمان، تا بهحال مشتریان این دو بانک علاقهای به شعبههای اسلامی نشان ندادهاند.
دویچه بانک، سالها است که در خارج از آلمان وارد معاملات اسلامی شده است، اما سخنگوی همین بانک میگوید: «مشتریان مسلمان، همان تولیدات مالی را میخرند که غیر مسلمانان».
بانکهای اسلامی و بازار مستغلات آلمان
۲۰ درصد مسلمانان مقیم آلمان صاحب خانه شخصی هستند. در ترکیه این رقم ۸۰ درصد است. کارشناس شرکت مشاورتی بوتس اند کمپانی، با تاکید بر این نکته میگوید که مالکیت خانه برای شهروندان ترک تبار آلمان اهمیت زیادی دارد. بانکهای اسلامی که مجاز به دریافت بهره نیستند، باید مستغلات را بخرند و با سودی مشخص به مصرفکننده نهائی بفروشند. به این ترتیب، شانس بانکهای اسلامی برای ورود به بازار مستغلات زیاد است، اما مقررات مالیاتی آلمان، مانعی است که باید از سر راه این بانکها برداشته شود.
بانک کویت ترک برای برطرف ساختن این مشکلات، مشغول مذاکره با مسئولان دارائی آلمان است. به گفته مدیرعامل این بانک، در فرانسه، مدتی است دولت برای معاملات اسلامی بانکها قواعد ویژهای تنظیم کرده است.
توفیق بوحمیدی، در سال ۲۰۰۸ میلادی یک مرکز مشاوره برای مسلمانان ایجاد کرد که مراجعان را برای انجام معاملات اسلامی در آلمان راهنمائی میکند. بوحمیدی نیز، برای بانکهای اسلامی در آلمان، شانس زیادی پیشبینی میکند.
جواد طالعی
تحریریه: فرید وحیدی