Nove sankcije EU nakon smrtnih kazni u Iranu

Dva mjeseca nakon smrti 22-godišnje Iranke Mahse Amini u policijskom pritvoru, ministarke i ministri spoljnih poslova EU uveli su drugi paket sankcija vlastima u Iranu. Amini je umrla nakon što ju je uhapsila vjerska policija, jer navodno nije na odgovarajući način nosila tradicionalnu maramu. Njena smrt pokrenula je veliki talas protesta širom zemlje. Oni su sada usmjereni protiv sistema vladavine u iranskoj teokratiji.

Snage bezbjednosti ubile su stotine ljudi tokom gušenja protesta. Prema podacima organizacija za zaštitu ljudskih prava, uhapšeno je oko 14.000 ljudi. Neki su, kako se navodi, već osuđeni na smrt. Ministar spoljnih poslova Luksemburga Žan Aselborn ocjenjuje da je to „okrutno“. Zbog te eskalacije, ovaj paket sankcija sigurno neće biti posljednji protiv vlasti u Iranu, rekao je Aselborn.

Evropska unija je prije mjesec dana uvela prve sankcije iranskoj vjerskoj policiji. Sada se uvode sankcije rukovodstvu Revolucionarne garde i miliciji uključenoj u suzbijanje protesta i demonstracija. Nakon sastanka ministarki i ministara spoljnih poslova, Evropska unija je saopštila da ovaj i prethodni paket sankcija pogađa jedanaest institucija i 126 ljudi, kojima će biti zamrznuta imovina ili zabranjen ulazak u EU.

„Njih smatramo odgovornima za zločine u vezi s ljudskim pravima“, rekla je u Briselu njemačka ministarka spoljnih poslova Analena Berbok. Odgovorni ne bi trebalo da vjeruju „da mogu bez posljedica da tlače, zastrašuju i ubijaju sopstveni narod“. Time se šalje snažan signal iranskim vlastima.

Iz Teherana je stigao oštar odgovor. „Njemačke vlasti treba da pogledaju istoriju svoje zemlje, istoriju ljudskih prava u vezi s naoružavanjem agresorskog režima protiv Irana. Njemačka nije u poziciji da kritikuje Iran“, poručio je portparol Ministarstva spoljnih poslova Naser Kanani, a prenose iranski državni mediji. On nije rekao na koji „agresorski režim“ misli. Teheran smatra Izrael i SAD najvećim neprijateljima, a Saudijska Arabija je regionalni rival. Sankcije neće uticati na Iran, istakao je ujedno Kanani.

Njemačka vlada takođe se založila za to da elitna vojna jedinica „Revolucionarna garda“ bude u EU stavljena na spisak terorističkih organizacija, čime bi bila izjednačena sa Al Kaidom, „Islamskom državom“ ili milicijama Hezbolaha. Evropljani, međutim, nisu otišli tako daleko, jer je to i pravno veoma složeno, navode iz njemačke delegacije.

Nema sankcija za navodnu isporuku raketa Rusiji

Kaznene mjere protiv iranskih građana izrečene su i prije tri nedelje, zbog isporuke borbenih dronova Rusiji. Iran je u međuvremenu priznao te isporuke. Rusija koristi iranske bespilotne letjelice u Ukrajini za napade na kritičnu civilnu infrastrukturu. Međutim, još uvijek nema dokaza o isporuci raketa o kojoj su izvještavali mediji, rekao je visoki predstavnik EU za spoljnu politiku i bezbjednost Žozep Borel. Zbog toga se ne mogu izreći nikakve posebne sankcije. Međutim, dodaje, iransko miješanje je svakako zabrinjavajuće.

Agresorskoj Rusiji nisu uvedene nikakve dalje sankcije. Borel, međutim, kaže da je u pripremi naredni, deveti paket sankcija. U toku su pravne pripreme za određivanje novih ciljeva sankcija. Savjet ministara ima sopstvenu radnu grupu s diplomatama iz svih 27 zemalja-članica, koja se gotovo svakodnevno bavi sankcijama EU.

Državljani EU u iranskom pritvoru

Ministri spoljnih poslova EU takođe moraju da brinu za svoje građane koji su uhapšeni tokom protesta u Iranu. Iranske vlasti saopštile su da su Francuskoj, Njemačkoj, Holandiji, Poljskoj i Italiji dostavile dokaze o umiješanosti ukupno devet uhapšenih osoba na protestima.

„Svijet gleda“, rekla je o situaciji u Iranu njemačka ministarka spoljnih poslova Analena Berbok. Njemačka i Island zbog toga su zatražili da o nasilju nad demonstrantima naredne sedmice u Ženevi raspravlja Savjet za ljudska prava UN. Odgovarajući zahtjev podnijela je njemačka ambasadorka u Ženevi.

„Daćemo glas hrabrim ženama i muškarcima u Iranu“, najavila je Katarina Staš. „Želimo da dokazi budu prikupljeni nezavisno i da slučajevi kršenja ljudskih prava budu izvedeni pred lice pravde na nacionalnom i međunarodnom nivou.“ Međutim, Savjet za ljudska prava UN ne može da uvede sankcije, već može samo javno da ukori Iran i pokrene istragu.

Makron smatra da je „revolucija krajnje impresivna"

Francuski predsjednik Emanuel Makron vidi slabe šanse za dalji napredak pregovora o zaustavljanju programa nuklearnog oružja, koji sa Iranom vodi Evropska unija. U intervjuu za radio stanicu „Frans Inter“, Makron je rekao da su izgledi „veoma krhki izgledi zbog situacije u Iranu i zaht8jeva Irana koje je veoma teško ispuniti. Revolucija je mnoge stvari promijenila“.

Makron je više puta u intervjuu ocijenio da je to što se dešava u Iranu „revolucija". „Krajnje impresivno u vezi sa tim pokretom, tom revolucijom, jeste to da je nose mlade žene i muškarci koji ne znaju ništa osim života pod tim režimom", rekao je francuski predsjednik.

Makron se u septembru na marginama Generalne skupštine UN sastao sa iranskim predsjednikom Ebrahimom Raisijem, kako bi spasao nuklearni sporazum. Tokom ljeta je još izgledalo kao da bi mogao da bude oživljen sporazum koji su EU, Rusija, Kina i SAD postigle 2015. godine, ali koji je 2018. predsjednik SAD Donald Tramp jednostrano otkazao.

Pratite nas i na Fejsbuku, preko Tvitera, na Jutjubu, kao i na našem nalogu na Instagramu.