Tiananmen Meydanı'nı hatırlamak

Tiananmen Meydanı güneşin ilk ışıklarıyla aydınlanırken, protestocular stafor ve kartonpiyerden yaptıkları 10 metrelik Demokrasi Tanrıçası heykelini metal bir iskelete bindiriyor. Pekin Yasak Kent'teki Mao portresinin tam karşısına yerleştirilen heykel 4 Haziran sabahı erken saatlerde tanklar ve zırhlı araçlarla desteklenen askerler tarafından yıkıldı.

Çin hükümetinin müdahalesine giden süreç öncesindeki gergin günlerde yerel halk pek çok kez asker ve polislere hediyeler getirdi. Kimi zaman da birlikler, göstericilerin vatansever şarkılarına eşlik etti. Bu fotoğrafta bir kadın polis, Tiananmen Meydanı'ndaki demokrasi yanlıları bastırılmadan ve alan tekrar kontrol altına alınmadan önce şarkı söylerken görülüyor.

Bir kadın kendisini, 20'inci yüzyılın en kanlı müdahalelerinden birisinden bir gün önce 3 Haziran 1989'da, Büyük Halk Salonu yakınlarında demokrasi yanlısı göstericilerle Çin Halk Kurtuluş Ordusu askerleri arasında buluyor. O günün devamında 38'inci Ordu silahsız göstericilere ateş açacak Tiananmen Meydanı'nın kontrolünü geri alacaktı.

Göstericilere müdahaleden bir gün önce on binlerce protestocu ele geçirilen silahların teşhir edildiği bu otobüsü çevreliyor. Devlet sıkıyönetim uyguladığında askerler ve halk arasında hassas bir al gülüm ver gülüm süreci yaşandı. Kimi zaman protestocular askerlere hediyeler sunarken, bazen de askerler mevzilerini terk etti.

Protestocular, 3 Haziran gecesi geç saatlerde Büyük Halk Salonu kapılarında bir zırhlı personel taşıyıcıyı köşeye sıkıştırdı. Personel taşıyıcı, zırhlı araçların ilerlemesini yavaşlatmak için protestocular tarafından yerleştirilen barikatlara çarpmıştı. Tam bu esnada az ötede askerler protestoculara ateş açmaya hazırlanıyordu.

Aynı gece geç saatlerde protestocular Tiananmen Meydanı yakınlarında bir zırhlı personel taşıyıcıyı ateşe verdi. Bu kareyi yakaladıktan kısa bir süre sonra fotoğrafçı Jeff Widener'ın yüzüne bir eylemci tarafından atılan tuğla isabet etti. Widener ciddi bir kafa sarsıntısı yaşasa da, darbeyi emen titanyum Nikon F3 belki de fotoğrafçıyı ölümden kurtardı.

Çin Halk Kurtuluş Ordusu'na ait bir personel taşıyıcı demokrasi yanlısı protestoculara kanlı müdahale sonrası 4 Haziran'da Pekin Oteli'nin önünde devriye geziyor. Benzer bir araçtaki askerler aynı otelin lobisindeki turistlere ateş açarak birçoğunun ölümüne neden olmuştu.

Kanlı müdahale sonrası Pekin'in göbeğindeki Chang Caddesi'ndeki bu yalnız adam elinde alışveriş poşetleriyle tankların ilerleyişini durduruyor. Üzerinden on yıllar geçmesine rağmen bu poşetli adamın gizemi hâlâ geçerliliğini koruyor. Söz konusu görüntü Tiananmen Meydanı'ndaki olayların sembolü haline geldi ve şu ana kadar çekilmiş en çarpıcı fotoğraflardan birisi olarak yerini aldı.

Chang Caddesi'ndeki bir grup protestocu 5 Haziran sabahı askerler tarafından vurularak öldürülmüş eylemcilerin fotoğraflarını gösteriyor. Askerlerin kullandığı genişleyen mermiler yaralanmaların daha ciddi olmasına sebep olurken, Uluslararası Af Örgütü'ne göre o gün en az 300 kişi hayatını kaybetti.

Katliam sonrası Pekin'in Chang Caddesi'nde yanmış bir otobüsten geriye kalanların önünde temizlik işçileri görevlerini yapıyor. Protestolar sırasında çok sayıda otobüs ve askeri araç ateşe verilirken, ölen ve yaralananlar arasında askerler de vardı.

İsyandan birkaç gün sonra Tiananmen Meydanı'nın karşısındaki Yasak Kent girişinde askerler nöbet tutuyor.

1989 yılının Mayıs ayı sonlarında, protestolardan sadece birkaç gün önce Associated Press fotoğrafçıları Jeff Widener (solda) ve Liu Heung Shing Pekin'deki Yasak Kent önünde poz veriyor.