Saab'sız ilk yıl

Amerikan otomotivcilik devi General Motors 10 Aralık'ta, sahibi olduğu Alman Opel şirketinin Bochum'daki tesislerinde 2016 yılından itibaren montaj yapılmayacağını duyurdu. Üç bin Opel'cinin geleceğini karartan bu senaryoyu İsveç bir yıl önce yaşamış, ve General Motors'a ait olan Saab şirketi 19 Aralık 2011'de konkordato ilan etmişti. Saab'ın Trollhattan fabrikalarında çalışan üç bin kişi açığa alınmıştı. Ama Saab'ın umudu tamamen sönmedi.

2013 yılında yeni sahibi Saab tesislerinde elektrikli otomobil üretmeye başlayacak ve iflas yüzünden işini kaybeden Saab işçilerinin büyük bölümlü bu fabrikada çalışacak. Avrupa Birliğinin küreselleşme fonundan 5,4 milyon euro ile desteklenen yeni proje bölgenin tek büyük sanayi merkezi olan Trollhattan'a hayat verecek.

Thomas Lanz artık Trollhattan'ın dışındaki küçük bir ahşap kulübede çalışıyor. Saab'daki işini kaybeden Thomas, 50 yaşındaki geri zekalı Stefan'a çorba pişiriyor. Stefan'ın asistanlığını yapan bu İsveçli 40 yıl çalıştığı Saab'tan çıkarılmasını aynı zamanda bir fırsat olarak değerlendiriyor. Lanz, “Fabrikanın kapanması benim açımdan yeni bir mesleği deneme imkanı oldu. İnsanlarla ilgilenmek hoşuma gidiyor. Saab'daki sendikacılığım sırasında sakatlara ve uyuşturucu bağımlılarına danışmanlık yaptım. Bu alandaki bilgim arttıkça bana ne kadar uygun bir meslek olduğunu fark ettim. İnsan sevdiği meslekte çok daha rahat ilerleyebiliyor”, diyor.

Saab'ın mirası

Saab tesislerinde çalışan 1 400 kişinin yaklaşık üçte ikisi iflastan sonra iş bulabilmiş. 200 kadarı kendine iş kurmuş ya da Thomas Lanz gibi yepyeni bir meslek edinmiş. Avrupa Birliği de küreselleşme fonundan ayırdığı 5,4 milyon Euro ile Saab'da işsiz kalanların çalışma hayatına kazandırılmasına yardımcı oluyor. Bu özel fon küresel ekonomik krizin olumsuz etkilerini hafifletmek için ihdas edilmişti. Küçük bir gazetenin haber dairesi başkanlığını yapan Magnus Nordberg, Brüksel'den gelen yardımların büyük yararı olduğunu söylüyor.

“Saab'ın başına gelenler, tamamen kendine has nedenlerden kaynaklanan münferit bir harise idi”, diyen Nordberg. Sanayiye son derece bağımlı olan Trollhattan'ın bulunduğu bölgenin bu iş kolundaki krizden son derece olumsuz etkilendiğini, 2012 yılında işsizliğin arttığını ve Saab'ın iflas etmesinin krize tuz biber ektiğini, söylüyor.

Sanayi tükeniyor

İsveç'in işsizlik ortalaması %8'i bulurken, bu oran Trollhattan'da bir kat fazlasıyla yüzde 16'ya çıktı. 55 bin nüfuslu bu küçük kentin ekonomik hayatına birkaç uluslararası şirket yön veriyor. Dünya ekonomisindeki durgunluk büyük işveren durumundaki şirketleri epey sarstı. Trollhattan iş kurumunda eski Saab personeline bakan Niklas Pettersson Avrupa Birliği'nden gelen teşviklerin değişime nasıl yardımcı olduğunu şöyle anlatıyor: “Uzun zamandır hazırlamakta olduğumuz istihdamı arttırma planlarını Brüksel'in yardımıyla uygulamaya sokabiliyoruz. Mesleki eğitim programlarını koordine edip, işgücü açığının bulunduğu dallar üzerinde yoğunlaşıyoruz. Sanayiden hizmetler sektörüne uzun vadeli geçişi başarma şansımız yüksek.”

Avrupa Birliği fonundan yararlanarak meslek değiştirmek isteyen 400 eski Saab elemanına, serbest mesleğe hazırlık ve taşınma yardımı da yapılıyor. Ancak Saab'tan ayrıldıktan sonra iş bulmayı başaranlar bu kez de genel ekonomik durgunluktan etkileniyor. General Motors'un Saab'ı gözden çıkardıktan sonra Bochum'daki Opel fabrikasında da üretime son verecek olması Thomas Lanz'ı şaşırtmamış. Lanz Amerikan otomotivcilik devinin Trollhattan'da yaptığı hataları şöyle sıralıyor:

“General Motors bütün imkânlarımızı elimizden aldı. Saab severlerin çok beğendiği konseptimizi, özel tasarımımızı muhafaza edebilirdik. Burada işe başladığımda yaratıcılığa önem verilirdi. General Motors devraldıktan sonra Saab'ın bütün bölümleri standardize edildi.”

© Deutsche Welle Türkçe

Agnes Bührig/A. Günaltay

Editör: Beklan Kulaksızoğlu