Petrol fiyatları dünya ekonomisini zorluyor

Petrol fiyatını körükleyen bir çok neden var. En önemli faktörlerin başında talep geliyor. Global petrol talebi sürekli artıyor. Petrol, dünyanın bir çok bölgesinde canlanıp büyüyen ekonomik hayatın temel gıdası.

Talep patladı

Alman Deka Bankası’nın hammadde uzmanı Dora Borbely petrol talebini ancak global ekonomik durgunluğun frenleyebileceği görüşünde: “Öncelikle genç sanayi ülkelerinin petrol talebinde dinamik artış söz konusu. Japonya ve euro bölgesi gibi sanayi ülkelerinde de petrol tüketimi oldukça fazla. Talebin gerilediği tek ülke ABD.”

Gerçi ABD hala bütün ülkelerden fazla petrol tüketiyor. Ama aradaki fark kapanıyor. Bu nedenle de toplam petrol tüketimi sürekli artıyor. Arza gelince. Ham petrol arzı talepe ayak uyduramıyor. Ham petrol miktarını arttırmak mümkün değil. Petrol çıkarmak da pahalı bir iş. Üretim sık sık problem çıkarıyor: “Nijerya’nın petrol üretimi yine düştü. Kuzey Denizi’ndeki kuyularda sıkıntı yaşandı. Petrol arzını talep düzeyinde tutmak zorlaşıyor.”

Spekülatörlerin müdahalesi

Hava durumu da çok önemli. Meksika Körfezi’nde her kasırga patlak verdiğinde varil fiyatı sıçrama yapıyor. Brezilya’da olduğu gibi yeni petrol rezervlerinin keşfedilmesi ise fiyatı etkilemiyor. Keşfedilen rezervlerin işletmeye açılması uzun zaman alıyor. Bu somut faktörlerin yanı sıra spekülasyon ve finans krizleri de önemli rol oynuyor. “Ham petrol piyasasında muazzam spekülasyon yapılıyor. Spekülatör bir yıldır da artan fiyatlara oynuyor.”

Hammadde uzmanı Dora Borbely fiyat artışının nedenlerini böyle sıralıyor. Ancak spekülasyonun fiyattaki payı çok küçük. Borbely borsada oynananları somut faktörler etrafındaki dalgalanmalara benzetiyor. Ona göre finans krizinin fiyat üzerinde çok daha fazla etkisi var. Mali kriz hisse senedi ve diğer menkul kıymetlere olan güveni sarsıyor. Petrol güvenilir yatırım aracı oluyor. Yatırımcı bozdurduğu senetlerin parasını petrole yatırınca da her talep fazlasında olduğu gibi petrol fiyatı artıyor. Bu çevre aynı zamanda jeo stratejik risklerden de kâr çıkarmış oluyor.

Piyasa kriz ihtimaline duyarlı

Ham petrolün büyük bölümü dünyanın kriz bölgelerinde çıkarılıyor. Örneğin Ortadoğu. Savaşlar ve boru hatlarındaki sabotajlar üretimi düşürüyor. Piyasa bu gibi gelişmelere çok duyarlı. Petrol fiyatı fırlıyor. Petrolün pahalanması için silahların konuşması da şart değil. Tehlike doğması, örneğin ABD’nin İran’a müdahale etme ihtimalinin ortaya çıkması bu tehlikenin risk payı olarak petrol fiyatına bindirilmesine yetiyor. Bütün bu saydıklarımız karşısında petrolün ucuzlamasını beklemek abesle iştigal oluyor. Uzmanlar artış trendinin önümüzdeki yıllarda da süreceği görüşünü dile getiriyor.