Nazi arşivleri açılıyor

Almanya'daki Nazi rejiminin milyonlarca kurbanının akıbetiyle ilgili bilgileri içeren Bad Arolsen arşivi, sonbahardan itibaren tarihçilere açılıyor. Arşive şimdiye kadar yalnızca Nazilerin kurbanları ve aileleri başvurabiliyordu. Böylece 50 milyona yakın belge üzerinde 60 yıldır örtülü duran sır perdesinin araştırmacılar tarafından aralanması bekleniyor.

Başta Almanya, Fransa, İngiltere, İtalya, Belçika, Hollanda, Lüksemburg, Yunanistan, ABD, Polonya ve İsrail’in üst düzey diplomatları Hollanda Amsterdam'da konuyla ilgili yaptıkları iki günlük toplantıda uzlaşmaya vardı. Anlaşma, ilgili ülkelerin hükümetleri tarafından onaylandıktan sonra yürürlüğe girecek. 11 ülkenin yetkilileri bir yl önce bu konuda ilke anlaşmasına varmışlardı. Şimdiki toplantıda konuyla ilgili detaylar netleştirildi.

İncelenmemiş belgeler var

Nazi arşivleri, Almanya’nın Hessen eyaletinde, Kassel kenti yakınlarındaki Bad Arolsen’de tutuluyor. Yaklaşık 17 milyon Nazi kurbanıyla ilgili belgeleri içeren dosya ve klasörlerin toplam uzunluğu 25 kilometreyi buluyor. Nazi arşivinin denetim ve bakımını yapan Uluslararası Araştırma Servisi’nin başkanı Reto Meister, kararın arşivi tarihçilerin yanı sıra kamuoyunun ilgili kesimlerine de açtığını belirtti.

Arşivde yapılacak çalışmanın koşul ve çerçevesinin de belirlendiğini kaydeden Meister “Belli konular açısından baktığınızda, arşivimizde hala tam anlamıyla taranmamış belgeler var. Mültecilerin, toplama kamplarından kurtulanların ya da zorunlu işçiliğe tabi tutulanların durumunu, özgürlüklerine kavuştuktan sonra atılan adımları kast ediyorum… Bunlar, araştırmacıların daha derinlemesine ilgileneceğini düşündüğüm alanlar“ dedi.

Uluslararası Araştırma Servisi Başkanı Meister, arşivde yapılacak araştırmaların, Nazilerin toplama kamplarındaki tutsak hareketi, tesisler ve tutsakların takibi konusunda kullanılan yöntemlerle ilgili ek bilgi sağlayabileceğini ifade etti: “Arşivde yapılacak yeni araştırmaların Nazi savaş suçlularıyla ilgili yeni gelişmeleri ortaya çıkarıp çıkarmayacağını şimdiden öngörebilmek zor. Ancak böyle bir ihtimal halinde muhtemel suçluların açığa çıkarılması, olayın aydınlatılması için elimizden gelen katkıyı elbette yapacağız. Zaten bu kurumun görevi, varlık sebebi de budur. Hedefimiz, asla suçluları korumak olmadı.“

İngilizlerin çabası

Nazi arşivlerinin temeli 1943 yılında, İngiliz Kızıl Haçı tarafından atıldı. Kızıl Haç, kayıp sivillerin akıbetini belirleyebilmek için bir arama birimi kurdu. Arama birimi 1946’da, bugün bulunduğu Bad Arolsen’e nakledildi. 1955’te, Almanya’nın eski başkenti Bonn’da 11 ülkenin temsilcilerinin katılımıyla imzalanan anlaşma, Uluslararası Kızıl Haç Örgütü’nün koordinasyonunda Uluslararası Araştırma Servisi’nin kuruluşunu güvenceye aldı.

2005 yılında Araştırma Servisi’ne yapılan başvuru sayısı 151 bini bulurken, halen 400 bin talep cevap bekliyor. Nazi arşivleriyle ilgili alınan yeni kararlar uyarınca arşivde dijitalleştirme çalışmaları da hızlandırıldı.