Merkel’in zor Ankara ziyareti

Perşembe günü Türkiye'ye bir günlük çalışma ziyaret gerçekleştirecek olan Almanya Başbakanı Angela Merkel'in gündemindeki ağırlıklı konuları Suriye’de siyasi çözüm çabaları ve AB-Türkiye mülteci mutabakatı oluşturuyor.

Eylül ayında yapılacak genel seçimlerde yeniden aday olan ve zorlu bir sınavla karşı karşıya bulunan Merkel için Türkiye ile AB arasındaki mülteci mutabakatının sekteye uğramaması büyük önem taşıyor.

Ancak Ankara'nın beklentileri, Berlin'in öncelikleri örtüşmüyor. 15 Temmuz darbe girişiminden sonra Avrupalı müttefiklerini, Türkiye ile yeterince güçlü dayanışma göstermemekle eleştiren Ankara, Merkel'in ziyaretinin “gecikmiş bir ziyaret” olduğu kanısında.

Ankara’nın beklentileri

DW Türkçe’ye konuşan Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) İstanbul Milletvekili Mustafa Yeneroğlu,  Merkel’ın ziyaretinin yine de Ankara için önem taşıdığına dikkat çekti. Almanya konularında en deneyimli isimlerinden olan Yeneroğlu, “15 Temmuz kanlı darbe teşebbüsünden 6 ay sonra gerçekleşen bu ziyaret şüphesiz özel önem arz ediyor” dedi.

Türk tarafı Merkel’in ziyareti sırasında özellikle terörle mücadele ve güvenlik konularında taleplerine somut yanıtlar alabilmeyi umut ediyor.

AKP’li Yeneroğlu Almanya'dan bekledikleri desteği göremediklerini, “Geçen yıl ifade ettiklerimizin olduğu gibi masada durduğunu üzülerek belirtmemiz gerekiyor”  şeklinde dile getirdi. Yeneroğlu, Türk vatandaşlarına yönelik vize serbestisi sözünün tutulmadığını, AB ve Almanya’nın terör örgütleri listesinde yer alan PKK ile de etkin mücadeleden çok uzakta olunduğunu ifade etti. Yeneroğlu sözlerini şöyle sürdürdü:

"15 Temmuz gecesi demokrasisini başarıyla savunmuş, uluslararası terör örgütlerine savaş açmış ve başta Suriye olmak üzere barış çabalarını samimiyetle ortaya koyan bir ülke olarak ziyaretimize gelen dostlarımızdan sözde değil özde ve samimi dayanışma ve işbirliği bekliyoruz.”

Gülen yapılanması

Türk hükümeti, 15 Temmuz darbe girişiminin sorumlusu olarak gördüğü Gülen yapılanmasına karşı Almanya’da somut önlemler alınmasını, faaliyetlerinin engellenmesini talep ediyor.

Gülen yapılanması ile bağlantılı olduğu iddia edilen ve Almanya'ya kaçtıkları tahmin edilen eski savcılar Zekeriya Öz ile Celal Kara'nın iadeleri için Ankara önce girişimdu bulunmuş ve sonuç alamamıştı. Ankara son olarak haklarında dava açılan Gülen yapılanmasıyla bağlantılı yaklaşık 30 kişinin daha Türkiye'ye iade edilmesini talep etti. Türk tarafı, Almanya’ya sığınma başvurusunda bulunan, çoğu asker olan kamu görevlilerinin bu taleplerinin de geri çevrilmesi gerektiğini savunuyor.

Bugüne kadar ihtiyatlı bir politika izleyen ve gerilimi tırmandırmak istemeyen Alman hükümeti, Ankara’nın taleplerine sıcak yaklaşmıyor. İade talepleri konusunda güçlü hukuki dayanakları olan, somut delilleri gözler önüne seren kapsamlı dosyalar isteyen Berlin, iltica başvurularının ise sığınma hakkını düzenleyen yasalar çerçevesinde ilgili kurumlar tarafından incelendiğini söylüyor.

CHP’den zamanlama eleştirisi

Öte yandan Merkel’in ziyaretinin, Türkiye’de Anayasa referandumu öncesine denk gelmesi, ayrıca hükümetin politikalarına destek gibi yorumlanabilecek olması, Cumhuriyet Halk Partisi’nin (CHP) eleştirilerine yol açtı.

DW Türkçe’nin sorularını yanıtlayan CHP Genel Başkan Yardımcısı Selin Sayek Böke, Merkel’in sığınmacı krizine çözüm çabalarını anladıklarını diğer yandan ziyaretinin zamanlamasıyla ilgili çekinceleri olduğunu ifade etti.

Merkel’ın bir önceki Türkiye ziyaretinin de seçimler öncesine denk geldiğini, o zaman ana muhalefet partisi CHP ile görüşmemiş olmasını bir demokratik eksiklik olarak eleştirdiklerini hatırlatan Böke, “Merkel’ın gerçekleştireceği bu ziyarette demokratik güçlerin ziyaretin bir parçası yapılması önemli ama demokrasiye verilecek destek bu tip ziyaretlerin zamanlamasıyla da ortaya konmalı” dedi.

Anayasa değişikliği teklifinin Türkiye’de demokrasiyi ortadan kaldıracak bütün unsurları içerdiğini, kuvvetler ayrılığını ortadan kaldırdığını, yasama ve yürütme yetkisini saraya verdiğini söyleyen Böke sözlerini şöyle sürdürdü:

“Böyle bir referanduma giderken, çok derin bir demokrasi mücadelesi verilirken, Türkiye ile kurulacak her ilişki esasında bu referanduma dair bir şey söylüyor. Biz bu nedenle özgürlük ve demokrasi diyen herkesin bu süreçte bu değerleri desteklemesi gerektiğini söylüyoruz.”

Kürt sorununda açmaz

OHAL’in sürdüğü Türkiye’de, TBMM’nin üçüncü partisi olan Halkların Demokratik Partisi (HDP) eş genel başkanları Figen Yüksekdağ ve Selahaddin Demirtaş’ın yanı sıra çok sayıda milletvekili, belediye başkan, yerel siyasetçi aylardır cezaevinde bulunuyor.

Merkel’ın Ankara’daki temaslarda HDP milletvekillerinin tutukluluk hallerinden duyulan rahatsızlığı ifade etmesi, Kürt sorununda çözüm sürecinin yeniden canlandırılması beklentilerini dile getirmesi bekleniyor.

HDP Avrupa Temsilcisi Eyüp Doru, Avrupa’da Erdoğan ile görüşen tek bir lider kaldığını bu kişinin de Merkel olduğuna işaret ederken, Türkiye’de yeniden demokrasiye dönüşünün sağlanması gerektiğini, tek çıkış yolunun bu olduğunu vurguladı.

Doru, “Türkiye demokrasinin temel ilke ve kriterlerini, seçme ve seçilme hakkını ortadan kaldırdı. Eşbaşkanlarımız, neredeyse bütün belediye başkanlarımız tutuklu. Bu ortamda artık demokrasiden sözedilemez. Milletvekillerimiz ile belediye başkanlarımızın derhal serbest bırakılmasını bekliyoruz” diye konuştu. 

© Deutsche Welle Türkçe

Değer Akal / Berlin