Leyla Zana'nın vekilliği düşürülüyor

Meclis Anayasa ve Adalet komisyonları üyelerinden oluşan Karma Komisyon, HDP Ağrı Milletvekili Leyla Zana'nın milletvekilliğinin düşürülmesini istedi.

Alt komisyonun raporunu görüşmek üzere toplanan Karma Komisyon, Zana'nın 'devamsızlık' gerekçesiyle vekilliğinin düşürülmesini oy çokluğuyla kararlaştırdı. Komisyonun AKP ve MHP'li üyeleri Zana'nın 'devamsızlık' gerekçesiyle düşürülmesinin kaçınılmaz olduğu görüşünü savunurken, komisyonun CHP'li üyelerinin "Bir başka programımız var" diyerek komisyon toplantısından oylama yapılmadan çıktığı öğrenildi.

Komisyonun Zana'nın vekilliğinin düşürülmesine ilişkin kararı TBMM Genel Kurulu'nda oylandıktan sonra gerçekleşecek. Genel kurul da aynı yönde oy verirse, 276 oyla Zana'nın vekilliği düşürülebilecek. Daha önce de HDP'li vekiller Tuğba Hezer Öztürk, Besime Gonca, Faysal Sarıyıldız, Nursel Aydoğan ve Figen Yüksekdağ'ın vekillikleri düşürülmüştü.

HDP tepkili

Karma komisyon toplantısına katılan HDP'li Meral Danış Beştaş DW Türkçe'ye TBMM çatısı altında 'vahim gelişmeler' yaşandığını belirterek "Bir komisyon nasıl –senin vekilliğini kabul etmiyorum- der. Halkın temsilciliği nerde? Milli irade kavramı nerde? TBMM meşruiyeti kaybediyor" diye konuştu. Zana'nın vekilliğinin düşürülmesinin devamsızlık sebebiyle değil, yemini kabul edilmediğinden olduğunu anlatan Beştaş, "Türkiye toplumunu yansıtmayan bir metin. Gerekçe, Zana'nın kullandığı –Türkiye milleti- ifadesidir. Zana devamsızlık yapmamış, yemini geçersiz sayıldığı gibi odasına, ödeneklerine el konulmuştur" dedi.

Ne olmuştu?

HDP Ağrı milletvekili Leyla Zana, Kasım 2015'te TBMM'de düzenlenen yemin töreninde yeminine başlamadan önce Kürtçe konuşarak "Kalıcı ve onurlu bir barış umuduyla" demişti. Zana, yemin ederken "Türk milleti önünde namusum ve şerefim üzerine and içerim" cümlesinde yer alan "Türk milleti" ifadesi yerine "Türkiye milleti" ifadesini kullanmıştı. Yemin törenine başkanlık eden CHP'li Deniz Baykal, Zana'dan yeminini tekrar etmesini istese de, Zana yeminini tekrar etmeden meclisten ayrılmıştı. Zana, yemin süreci tamamlanmadığı için o günden bugüne meclis çalışmalarına katılamadı. Meclis genel kurulunun 212 birleşimine katılmadığı tespit edilen Zana için ilk önce TBMM Başkanlık Divanı harekete geçti ve Zana'nın ant içmeden aralıksız genel kurul çalışmalarına katılmadığı yönündeki itirazların değerlendirilip, raporlaştırılmasını kararlaştırdı. TBMM Adalet ve Anayasa komisyonu üyelerinden oluşan Karma Komisyon Zana'yla ilgili dosyayı ele aldıktan sonra durumun derinlemesine incelenmesi için de bir alt komisyon oluşturulmasını istedi.

CHP de 'düşürülsün' dedi

AKP, CHP ve HDP'li üyeleri bulunan o alt komisyon da Zana'nın vekilliğinin düşürülmesiyle ilgili raporunu tamamladı. Komisyonun üç AKP'li ve bir CHP'li üyesi Zana'nın vekilliğinin düşürülmesini istedi. Komisyonun üç AKP'li üyesi raporda, Zana'nın 'bilerek ve isteyerek' meclise gitmediği ve devamsızlık yapmayı tercih ettiği yönünde görüş bildirirken "İsteseydi, meclise giderdi ve yeminini tekrar edip çalışmalarını sürdürürdü" dedi. Komisyonun bir CHP'li üyesi Akın Üstündağ da "devamsızlık gerçekleşmiştir" yönünde görüş bildirdi.

Rapora "Ortada büyük bir hukuksuzluk var" diyerek şerh koyan HDP oldu. Komisyonun HDP'li üyesi Mehmet Emin Adıyaman DW Türkçe'ye rapora nasıl bir şerh koyduklarını anlatırken, "Anayasa ve meclis iç tüzüğüne göre milletvekili yemini gerçekleşmediği sürece vekillik de düşürülemez. Bunu AKP de, CHP de biliyorken Zana'nın vekilliğinin düşürülmesini istemek HDP'yi meclisten dışlamaktan başka bir şey değildir" diye konuştu.

Mehmet Emin Adıyaman, Zana'nın 7 Haziran 2015'teki seçimlerden sonra da aynı şekilde yemin ettiğini ve yine yemin törenine Deniz Baykal'ın başkanlık yaptığını hatırlatırken "O zaman Zana'nın yemini kabul edilmişti. Neden Kasım'da kabul edilmedi, bunun sorgulanması gerekiyor. Şimdi herkes otursun, devamsızlık yerine Zana'nın yemininin neden geçersiz sayıldığını tartışsın" dedi. Zana'nın kendi iradesiyle 'devamsızlık yapmadığını' öne süren Adıyaman, "Meclis, Zana'ya –yeminin geçersiz, gelemezsin- mesajı verdi. Bunun üzerine Zana'nın yapabileceği bir şey yoktu" dedi.

1991'de de yemin krizi çıkmıştı

1991'de Sosyal Demokrat Halkçı Parti çatısı altında TBMM'ye giren Leyla Zana, kürsüye yakasında sarı, kırmızı, yeşil renkleri taşıyan bir mendil ve başında aynı renklerde bir saç bandı ile çıkmıştı. Türk siyasi tarihine 'yemin krizi' olarak geçen olaylar da o saniye yaşanmaya başlamıştı. Zana kürsüye yürürken, milletvekili sıralarından yumruk sesleri arasında 'o bayrağı indir' çıkışları yükselmişti. Zana protestolar arasında milletvekili yeminini etmiş ve yemininin sonunda da Kürtçe "Bu yemini Türk ve Kürt halkı adına ediyorum" demişti. TBMM'de tepkiler dinmeyince Zana "Sözlerimi geri alıyorum" demek zorunda kalmış ve yeminini tekrarlamıştı. 1994 dokunulmazlığı kaldırılan Leyla Zana, sonrasında 15 yıl hapis cezasına da çarptırılmıştı. Leyla Zana Kürt siyasetinin Türkiye'deki simge isimlerinden biri olarak biliniyor. Zana'nın çok sayıda uluslararası ödülü bulunuyor.

Hilal Köylü / Ankara

©Deutsche Welle Türkçe