‘Kavgam’ kavgası

Tutuklu 11 Kasım 1923’ten beri vatana ihanet suçuyla cezaevinde yatmaktadır. Darbe teşebbüsü başarısızlığa uğramış, Nasyonal Sosyalist güruhun Münih’in merkezindeki yürüyüşü kanlı bir şekilde son bulmuştur. Görünüşte Adolf Hitler tükenmiştir. Hücresinde geleceğini düşünmeye bol vakti olacaktır. Ama o bu zoraki molayı boş geçirmez. Almanya siyasi kaos içinde çalkalanmaktadır. Ekonomi çökmüş, işsizlik halkın belini bükmüş, sokaklar sağ ve sol grupların harp alanına dönmüştür. Weimar Cumhuriyeti can çekişmektedir. Hitler hücresinde siyasî vizyonunu kalıba döker. Birkaç haftada ‘Kavgam’ (Mein Kampf) adlı kitabını tamamlar. ‘Kavgam’ ideolojik manifesto, biyografi, başka kitaplardan alıntılar ve siyasî hicivlerden aktarılmış basma kalıp pasajlar karışımı bir kitaptır. Hitler ırkçı ve Yahudi aleyhtarı görüşlerini sıraladığı bu kitapta savaştan, Nasyonal Sosyalist devrimden ve kendi liderlik iddiasından söz etmektedir. ‘Kavgam’ iki yıl sonra, Hitler tahliye edilip taraftarlarıyla birlikte Alman Nasyonal Sosyalist İşçi Partisi’ni kurduğunda yayınlanır.

Liste başındaki kışkırtıcı yayın

1933 yılına kadar ‘Kavgam’ın ucuz halk baskısı 300 bin adet satar. Baskısı kısa sürede bir milyonu aşar, milliyetçi düşüncedekilerin baş ucundaki yerini alır, okullarda ders kitabı olarak okutulur, genç çiftlere devletin evlilik hediyesi olur. Milyonların bu kitabı gerçekten okuduğu şüphe götürür. Ama ‘Kavgam’ sayesinde, parti, yayınevi ve Hitler çok para kazanır. Başta Fransızca, İngilizce ve İspanyolca olmak üzere yabancı dillere de çevrilir. İkinci Dünya Savaşı sona erdiğinde, kimse artık Hitler’in ‘bestsellerinin' adını bile duymak istemez. Evlerdeki milyonlarca ‘Kavgam’ yüz kızartıcı bir miras olarak imha edilir. Ama hepsi tükenmemiştir. 2005 ve 2009 yıllarında Hitler imzalı iki kitap açık arttırmada rekor fiyatla satılır.

Baştan savma

Tarihçilerin ortak kanısı ‘Kavgam’ın abartılı, akıl dışı, karmakarışık, karanlık, yapmacık, egosantrik, kötü yazılmış ve siyasî bakımdan son derece seviyesiz bir kitap olduğudur. Hitler’in biyografisini yazan Joachim C. Fest, ‘kapağı açıldığı anda sanki insanın burnuna çürümüşlüğün kokusu çarpar, ‘Kavgam’ boşa gitmiş bir dünya görüşü denemesidir', der. Avusturyalı tarihçi Brigitte Hamann, ‘Kavgam’ı son derece sıkıcı bulduğunu, Hitler’in yaratıcılıktan nasibini alamayıp, öncelikle marjinal siyasî grupların ‘vaazlarından’ kopya çektiğini söyler.

Zararlı propaganda mı?

Kitabın Almanya’da satılması yasaktır. ‘Kavgam' ‘Anayasa düşmanı propaganda ve halkı kışkırtma amaçlı yazı' kategorisine girer. Aynı zamanda halkı siyasî nüfuz altına alma ve kötüye kullanma gayesini taşıdığı da yasağa gerekçe gösterilir. Ama demokratik ilkelerin sağlam yer ettiği bir ülkede bu tezler anlamsız görünüyor. Üstelik internet çağında okuyucuya sansür uygulamanın ne kadar abes olduğu da ortada. Nitekim Hitler’in kitabından yapılan alıntılar internette kolayca bulunabiliyor. Hindistan, Rusya, Türkiye ve Hırvatistan’da ‘Kavgam’ neredeyse her köşe başında satılıyor.

Telif hakkının sınırları

İngiliz yayımcı Peter McGee’nin ‘Gazete Şahitleri’ dizisinde ‘Kavgam’ı yayınlaması, aynı zamanda Alman telif hukuku ile çatıştığı için de yeni bir tartışma başlattı. Hitler’in nüfusa kayıtlı olduğu yer Münih’ti. Savaştan sonra müttefikler de ‘Kavgam’ın telif hakkını Bavyera eyalet hükümetine devretti. Hitler’in servetine el konduğunda kitaptan elde edilecek gelir de eyalete kalacaktı. Bavyera eyalet hükümeti ‘Kavgam’dan alıntıların yayınlanmasına şimdiye kadar izin vermedi ve bundan böyle de önlemek için elinden geleni yapacağını duyurdu. Ölümünden 70 yıl sonra her yazarın telif hakkı düşüyor. Yani diktatörün 1945 yılındaki intiharından yetmiş yıl sonra ‘Kavgam’ın tümden yayımlanmaması için hiçbir neden bulunmuyor. McGee bir mülakatında, ‘kamuoyunun kitaptakileri öğrenip, yazılanlar hakkında kafa yorma zamanı çoktan geldi' dedi. Bu arada İngiliz yayımcının salt ticari çıkarlarını gözettiğini söyleyenler de az değil.

Bilimsel çalışma

‘Kavgam' çoktandır bilimsel araştırmalarda kullanılıyor. Münih Tarih Enstitüsü kitabın ciddi bir dipnotlu baskısını hazırlıyor. Bu kitap ticari amaçlı ‘Kavgam'dan önce satışa çıkacak. Tarihçi Hamann ise ortaya on ciltlik bir eser çıkacağını ve ‘Kavgam'ın bu itibarı hak etmediğini söylüyor. Kitap üzerinden dünya tarihini anlatmanın manasız olacağını belirten Avusturyalı tarihçi yalın bir baskının yeterli olacağı görüşünde. ‘Kavgam'dan yapılan alıntıların gazete bayilerinde satılıp satılamayacağı ise hâlâ tartışmalı bir konu. Aile Bakanı Kristina Schröder ‘katiyen', diyor ve ‘Nasyonal Sosyalizm'in insanı hiçe sayan ideolojisini tanıyıp öğrenmek için Almanya'da sayısız anıt ve müzeleştirilmiş temerküz kampı bulunduğuna' işaret ediyor. Almanya Yahudileri Merkez Konseyi Başkanı Dieter Graumann ise ‘bırakın yayınlansın da kitabın sihri biraz bozulsun', diyor.

© Deutsche Welle Türkçe

Cornelia Rabitz/Ahmet Günaltay

Editör: Başak Sezen