İran'da seçim, muhafazakarları güçlendirecek

İran’da 20 Şubat Cuma günü yapılacak parlamento seçimleri öncesinde Anayasa Koruyucuları Konseyi’nin reformcu 2 bini aşkın milletvekilini seçimlerden menetmesi ve dolayısıyla ortaya çıkan kriz, gözlerin İran’a çevrilmesine neden olmuştu. Seçimlere beş gün kala reformcu birçok adayın seçimleri boykot edeceğini duyurması, Pazartesi gününden sonra parlamentoda çoğunluğun yeniden muhafazakar, sert kanat tarafından oluşturulacağının işareti olarak algılanıyor.

Rafsancani'nin yaklaşımı

Irak’ta bağımsız seçimler yapmasının gerekliliğini her konuşmasında vurgulayan eski İran Devlet Başkanı Ali Ekber Rafsancani, kendi ülkesi, İran sözkonusu olduğunda daha ketum davranıyor. Ancak Rafsancani’nin İran’daki seçimlere değinmemesi, kendi yandaşlarının bu seçimlerde başarısız olacağı anlamına gelmiyor. Rafsancani, İran’ın dini lideri Ali Hameney kadar tutucu bir kişilik. Ancak şimdiki rolüyle, Hameney’in muhafazakar kanadına karşı demokratik hakların savunucusu olarak ortaya çıkıyor.

Seçmenin yüzde 25'i mi sandık başına gidecek?

1997’de reformcu Devlet Başkanı Muhammed Hatemi’nin seçilmesiyle ümitleri yeşeren reformcu kanat, önümüzdeki seçimlerde ufak da olsa bir başarı sağlayamayacaklarını biliyor. Anayasa Koruyucuları Konseyi’nin 83 milletvekilini bir kez daha aday olmaktan menetmesi, 120 milletvekilinin istifasına neden oldu. Bunun yanısıra geçen hafta sonunda 600’ü aşkın milletvekili adayı da protesto amacıyla adaylıktan geri çekildiklerini açıkladı.Tüm bu gelişmelerin ışığında yürütülen tahminler, İran’da seçmenlerin yalnızca yüzde 25’inin sandıklara gideceğinden yola çıkıyor. Böylece ülkede tutucu güçlerin önü de açılmış olacak.

Muhafazakarlar, seçimlerden önce bu olası başarının farkında olarak, Tahran’ın çizgisini sertleştirmesine de neden oldu. Anayasa Koruyucuları Konseyi, dini lider Ali Hamaney’in sözlerine bile kulak asmayarak, hala görev yapan milletvekillerinden bazılarını seçimlerde aday olmaktan menetti.

Bu gelişmeler Tahran’da gelecekte yeni bir sürece girileceğinin habercisi. Örneğin muhafazakar kanattan gelen ve refomcu milletvekillerine seçimlerden sonra hesap sorulacağı tehditleri, işaretlerden yalnızca biri. Birçok milletvekili de bunun tutuklama ve ağır hapis cezaları anlamına geldiğinin de farkında.

Muhafazakarların hazırlığı

Muhafazakar kanat tüm hazırlıklarını kamuoyundan gizli olarak yapıyor. İran basınına baskı artarken, yabancı gazetecilere verilen vizelerin sayısında azalma görülüyor. Hatta İran’da bulunan yabancı gazetecilerin de haber geçmesi eldeki imkanlarla engelleniyor. Aynı zamanda Tahran yönetimi, dışarıya karşı olan tavrını da sertleştiriyor. Dışişleri bakanı Ali Kemal Harrazi’nin “Uranyum zenginleştirmeye devam eeceğiz” sözlerini bu bağlamda değerlendirmek gerekiyor. Hatta İran’da aşırı tutucu olarak bilinen gruplar, İngiliz yazar Salman Rüşdü hakkındaki fetvanın yeniden işleme konulmasını talep ediyor.

Reformcular yenilgiyi kabullendi

Reformcu güçler şimdiden yenilgilerini kabul etmiş gözüküyor. Devlet Başkanı Hatemi’yse önümüzdeki seçimlerden sonra destek alabileceği bir parlamenter güç bulunmayacağı için, bundan sonra daha da sessiz kalacağa benziyor. Nitekim Hatemi, gelecek yıl yapılacak başkanlık seçimlerine de katılamayacak.

İran’da yaşanan tüm bu gelişmeler, halkın demokratik bir değişime olan inancının yokolmasına neden oldu. Öte yandan ihtilalci bir hareket de beklenmiyor halktan. Halk dikkatleri üzerine çekmeden halihazırsaki sistemle uyum içinde yaşamayı yeğliyor. Bunun farkında olan muhafazakar kanatsa, halka belli bir serbesti tanımayı planlayarak, büyük siyasal kararlarda gerici bir yol izlemeye yöneliyor.