Guantanamo tutsaklarına dava hakkı

Amerika Birleşik Devletleri Yüksek Mahkemesi, Guantanamo Üssü’nde tutuklu bulunan ve terörist olmakla suçlanan şahısların, ülkenin sivil mahkemelerine başvuru hakkı olduğuna karar verdi. Beşe karşı dört oyla kabul edilen karar, çoğu 2002 yılından beri hakkında herhangi bir dava, hatta soruşturma bile açılmadan Küba’daki Guantanamo Üssü’nde tutulan 280 kadar insanın, Amerika Birleşik Devletleri Anayasası’ndan Amerikan vatandaşlarıyla eşit şekilde yararlanmasına olanak tanıyor.

Dava açabilecekler

Bu durumda, bu tutukluların, tutukluluk hallerine ve eğer kendilerine işkence yapıldığını düşünüyorlarsa, buna karşı Amerika Birleşik Devletleri’ndeki sivil mahkemelerde dava açma ve sivil avukatlarla görüşme hakları doğacak.

Bush yönetimi karşı çıkmıştı

Washington, yıllardan beri bu yönde yapılan itirazları geri çeviriyor. Bush yönetiminin hukuk uzmanları, bu şahısların herhangi bir hükümet adına savaşmadıkları gerekçesiyle uluslararası anlaşmalardan yararlanma hakları olmadığını savunuyor. Öte yandan da, Amerikan vatandaşı olmadıkları ve Amerikan topraklarında tutulmadıkları gerekçesini öne sürerek, ülkedeki mahkemelere başvurmalarına ya da sivil avukatlarla görüşmelerine izin vermiyor. Beyaz Saray sadece, Yüksek Mahkeme’nin iki yıl önce aldığı bir karar sonucunda, tutukluların özel askeri mahkemelerde yargılanmasına ve askeri avukatlar tarafından temsil edilmelerine yeşil ışık yakmıştı. Yine de birçok tutuklu neyle suçlandığını hala bilmiyor, avukatlarıyla doğrudan görüşme olanağı da bulamıyor.

Bush: 'Karara uyacağız'

Karar açıklandığı sırada İtalya’da bulunan Başkan Bush, karara uyacaklarını açıkladı:

“Öncelikle, bu bir mahkeme kararıdır. Mahkeme kararına uyacağız. Bu, aynı fikirde olduğum anlamına gelmez. Mahkeme tamamen bölünmüştür ve ben, karara karşı çıkanlarla tamamen aynı fikirdeyim. Onların itirazı, Amerika Birleşik Devletleri’nin ulusal güvenliği hakkında duydukları ciddi endişelere dayanıyordu.”

Beyaz Saray'ın tavrında değişiklik olmayacak

Bush’un, mahkeme kararına uymaktan söz ederken tam olarak ne kastettiği ise belli değil. Ancak, daha sonra söyledikleri, Beyaz Saray’ın Guantanamo uygulamasını sürdürmek için elinden geleni yapacağına işaret ediyor. Bush, aynı mahkemenin 2006 yılındaki benzer bir kararı üzerine Cumhuriyetçi Parti milletvekillerinin oylarıyla Kongre’den geçirdiği bir yasayı hatırlatarak, şöyle konuştu:

“Kongre üyeleri ve yönetim, bu tutuklulara nasıl davranılacağını belirleyen uygun bir yasa üzerinde çok dikkatle çalışmıştı. Bu görüşü inceleyeceğiz. Bunu yaparken de, Amerikan halkına, güvenle, ‘sizi korumak için elimizden geleni yapıyoruz’ diyebileceğimiz ek yasalar çıkarmanın uygun olup olmadığına bakacağız.”

Karar nasıl uygulanacak?

Şimdi, Yüksek Mahkeme kararının nasıl uygulanacağı, nasıl sonuçları olacağı tartışılıyor. Tutukluların ilk başvuracakları mahkeme olması beklenen Washington Bölge Mahkemesi, sanık avukatları ve savcılarla yapılacak bir toplantıda, bundan sonra nasıl hareket edeceklerini belirlemeye çalışacaklarını açıkladı. Mahkeme kararı kampın kapatılmasına yolaçarsa, tutukluların nereye sevk edileceği de yetkilileri düşündürüyor. Çünkü ne tutukluların vatandaşı olduğu ülkeler, ne de Amerika Birleşik Devletleri’ndeki hapishaneler bu tutukluların sorumluluğunu üstlenmek istemiyor.

Kararın, Afganistan’daki Bagram Hapishanesi’nde aynı koşullarda tutulan tutuklular için de geçerli olup olmadığı da henüz açıklık kazanmadı.