Dünya, Uygurları hatırladı

Çin halkı, pazartesi günü iki saldırganın 70 kişilik bir polis grubunun üzerine el bombası attığını ve olayda 16 polisi öldüğü devlet televizyondan öğrendi. China Daily adlı gazete de ise olaydan muhtemelen “Doğu Türkistan İslami Hareketi” adlı ayrılıkçı grubun sorumlu olduğunu okurlarına duyurduç

“Uygurlar şiddete karşı”

Bölgeden gelen haberler, polisin Sincan özerk bölgesinde, yollarda kontrol noktaları oluşturduğu yönünde. İnsan hakları örgütlerine göre ise Çin, Uygurlara yönelik baskıyı son dönemde iyice arttırdı. Merkezi Almanya’nın Göttingen kentinde bulunan "Tehdit Altındaki Halklar Topluluğu" adlı kuruluşun Asya raportörü Ulrich Delius da Uygurların yaklaşık yüzde 99’unun şiddete karşı olduğunu ve topyekün terör zanlısı muamelesi görmemesi gerektiğini belirtiyor ve ekliyor: “Uygurların 1995’ten beri, 13 yıldır aşırı derecede takibata uğruyor, infaz edilen ölüm cezalarının sayısı 700’ü, politik sebeplerle tutuklananların sayısı 20 bini aşıyor. Bunlar göz önünde bulundurulunca aslında direnişin şimdiye kadar barışçıl düzeyde kalmış olması şaşırtıcı. Çin’de Uygurlar kadar takibata uğrayan bir başka halk topluluğu daha yok. Şiddet yanlısı küçük grup şimdiye kadar Uygurlar arasında destek bulamadı. Ama bunun böyle kalması, Batılı ülkelerin Uygurların sorunlarını dikkate almasına bağlı.”

Pekin’in sorumluluğu

Son saldırıyı kınayan Uygurlar Dünya Kongresi’nden Dilşat Raşit de aynı kanıda: “Saldırıdan dolayı çok endişeliyiz. Bu bağlamda uluslararası topluluk da Çin hükümeti kadar sorumluluk taşıyor. Çünkü uluslararası topluluk Çin yönetiminin Uygurlara yönelik sistematik baskısını şimdiye dek hep görmezden geldi. Olimpiyat Oyunları öncesinde Pekin, güvenlik ve terörle mücadele gerekçesi ile bu baskıyı daha da arttırdı. Biz, Uygurlular Dünya Kongresi olarak daha fazla siyasi hak talebi için sürdürdüğümüz mücadelede şiddete başvurmaya karşıyız. Çin’in Uygurlara yönelik baskılarının askeri bir anlaşmazlığa dönüşmesini de hiç istemiyoruz. “

Uluslararası Af Örgütü Amnesty International’e göre Uygurların yaşadığı özerk bölgede dini ibadetler sabote ediliyor, camiler keyfi olarak kapatılıyor, dini bayramlar yasaklanıyor, Uygur dili okullarda okutulmuyor, özellikle de Sincan bölgesindeki doğal gaz ve petrol tesislerinde Uygurlara iş verilmiyor.

“Sistematik göç”

Han Çinliler sistematik olarak Sincan'a göç ettiriliyor, kesin olmayan rakamlara göre her gün Sincan’a 1000 Han Çinli’nin yerleştiğinden bahsediliyor. Bir zamanlar nüfusun yüzde 93’ü Uygurlu iken bugün ancak yüzde 47’sini Uygurlar oluşturuyor; hatta Avrupa Doğu Türkistan Birliği adlı sürgünler derneği, Uygurlu kadınların zorla kısırlaştırıldığını rapor ediyor.

Ulrich Delius’a göre Çin’in Uygurlara baskı uygulamasının bir sebebi bağımız bir Uygur ya da Tibet’in Halk Cumhuriyeti’nde domino etkisine yol açacağı korkusu. Bir diğer sebep ise bölgedeki doğal kaynaklar, yani ekonomik çıkarlar: “Sincan Çin endüstrisi için devasa bir doğal gaz deposu adeta. Çin ayrıca bu bölgeden gelen diğer madenler ile pamuğa da ihtiyaç duyuyor. Bu nedenle de demir yumruk yöntemi ile bu doğal gaz bölgesindeki hakimiyetini daimi kılmaya çalışıyor. Ama aslında bu baskı yöntemi ile Uygurları kendisine karşı kışkırtıyor.”