Doğu Avrupa'ya füze kalkanı tartışması
12 Ocak 2008
Polonya ve Çek Cumhuriyeti Başbakanları aralarında konuyla ilgili görüş ayrılığı olabileceğine dair hiçbir izlenim uyandırmamaya özen gösterdiler. Çek Cumhuriyeti başkentindeki buluşmanın ardından, füzesavar sistemiyle ilgili kararların aceleye getirilmeyeceğini önemle vurguladılar. Polonya ve Çek Cumhuriyeti yaklaşık bir yıldır ABD ile füze kalkanı projesinin pazarlığını yapıyor. Ancak iki ülke, görüşmeleri Vaşington yönetimi ile teke tek sürdürüyor. Bu pazarlığın ne zaman sonuçlanacağı hususunda kesin bilgi veremeyeceğini belirten Çek Cumhuriyeti Başbakanı Mirek Topolanek projeye direnilmesinin sonuç almayı zorlaştırdığını söyledi: “En ideali, anlaşmayı Nisan ayında Bükreş’te yapılacak olan NATO zirvesinin hemen ardından parlamentonun onayına sunmak olurdu. Bütün harici ve dahili itirazlar ortadan kalkıncaya kadar sabretmek zorundayız.”
”Tek sesle konuşalım”
Çek Başbakanı Topolanek, kaliteli bir anlaşmaya varmanın hızlı sonuç almaktan evla olduğunu söylüyor. Oysa bundan birkaç ay öncesine kadar böyle konuşmuyordu. Çek hükümeti projenin ortaya atılmasından sonra Vaşington’a son derece yardımcı davranıyor ve en geç 2008 başlarında füze kalkanına start verilebileceğini söylüyordu. Polonya Başbakanı Donld Tusk ise füze kalkanı görüşmelerini ne frenlemek ne de hızlandırmak istediklerini ve iki ülkenin tek sesle konuşmalarının son derece önemli olduğunu söyledi: “Müzakere sürecinde atacağımız adımları Çek Cumhuriyeti ile koordine edeceğiz. Müzakereleri her iki taraf için de şeffaflaştırıp bilgi teatisinde bulunacağız. Kaç görüşme yapılacağı kadar görüşmelerin temposu da birlikte kararlaştırılacak.”
Rusya’nın kaygıları gözetiliyor
Polonya Başbakanı’nın, ülkelerinin füzesavar projesiyle ilgili görüşlerinde farklılık olmadığı şeklindeki sözleri dikkat çekti. Çünkü liberal Donald Tusk şimdiye kadar füze kalkanına oldukça mesafeli davranmaktaydı. Rusya’nın Projedeki rolüyle ilgili olarak ta Çek ve Polonya hükümet liderlerinin tam görüş birliği içinde oldukları söylenemez. Mirek Topolanek projenin Rusya ile istişare edilmesine karşı çıkmakta ve bu konuda sadece kendilerinin karar verebileceğini söylemekteydi. Polonya Başbakanı Tusk ise Rusya’yı kastederek, diğer ülkelerin güvenlik çıkarlarına da önem vermek gerektiğini vurguladı: “Müzakere sonuçlarının sadece Çek ve Polonya hükümetleri değil ama diğer ülkeler için de kabul edilebilir olması bizce çok önemli. Herkes ayrıntılı bilgi sahibi olmalı ve füzesavar sisteminin güvenliğimizi azaltmayıp arttıracak olmasına kanaat getirebilmeli.”
Prag yönetimi Amerikan savunma projesinin yarar sağlayacağına Çekleri bile ikna edebilmiş değil. Füze kalkanına karşı olanlar 150 bin imzalı dilekçeyi hükümete teslim etti. Son kamuoyu araştırmalarına göre Çeklerin %70’i Amerikan savunma projesine ortak olunmasını istemiyor.