Bolivya'da siyasi kriz derinleşiyor

Evo Morales’in Devlet Başkanlığı'ndan istifa etmesi sonrasında ülkede siyasi kriz derinleşiyor. Muhalif senatör Jeanine Anez kendini geçici başkan ilan etti.

2009'da değişen Bolivya Anayasası'na göre devlet başkanının yokluğunda görevi Senato Başkanı, onun yokluğunda ise Başbakanın alması öngörülüyor. Morales'in istifasının ardından hükümetinin Başbakanı ve Senato Başkanı da istifa etmişti. Senato başkan yardımcılarından sağcı muhalefet partisi Unión Demócrata (Demokrat Birlik) üyesi Jeanine Anez, çoğunluk olmamasına rağmen önce Senato Başkanlığını, ardından da "Devlet Başkanlığı görevini derhal kabul ediyorum" diyerek Devlet Başkanı görevini kağıt üzerinde devraldı.

Ordunun istifaya zorladığı ve Meksika'nın kendisine yaptığı sığınma teklifini kabul ederek Meksika'ya giden eski Başkan Evo Morales ise bu olayı "tarihin en hileli ve alçak darbesi" olarak nitelendirdi. Morales "Tarihin en hileli ve alçak darbesi gerçekleşti. Yasama organının ortak bir kararı olmadan sağcı bir senatör, işbirlikçiler, ordu güçleri ve halkı ezen polis güçleriyle beraber kendini önce Senato Başkanı ardından da Devlet Başkanı ilan etti" dedi ve ekledi "Kendini başkan ilan eden senatör Bolivya Anayasası ve Yasama Meclisinin normlarına karşı geldiğini uluslararası kamuoyuna bildiririm."

ABD'deki Latin Amerika'dan sorumlu en yüksek diplomat olan Michael Kozak, attığı tweet ile geçici başkanı tanıdıklarını belirtmişti.

Anez'in kendini geçici başkan ilan etmesi sonrasında salı gecesi başkent La Paz sokaklarında Morales yanlıları ile çatışmalar yaşandığı bildirildi.

Amerikan Devletleri Örgütü'nün Tutumu

Amerikan Devletleri Örgütü'nün (OAS) Genel Sekreteri Uruguay'lı Luis Almagro ise "darbe"yi yapanın aslında 20 Kasım’daki genel seçimleri "çalan" Evo Morales olduğunu söyledi. "Akan kanın sorumlusu seçimlerde hile yapanlar" dedi.

Luis Almagro 2010 - 2015 yıllarında dünyanın en yoksul devlet başkanı olarak bilinen Jose Mujica’nın hükümetinde görev almıştı. Luis Almagro, OAS'nin sekreterliğine geldikten sonra Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro’ya  diktatör demesinin ardından ülkesinde çok eleştirilmişti.

Bundan sonra ne olacak?

Şu anda yaşanan belirsizlik çoğunluğa sahip hükümetin Morales'in istifasını kabul etmeyip, ülkenin La Paz'da bulunan bir geçici başkan ile sürgünde bulunan bir başkana aynı anda sahip olması.

Geçici başkan Jeanine Anez ilk demecinde, ülkesini mümkün olan en kısa zamanda tarafsız demokratik seçimlere hazırlayacağını belirtti. Muhalefet Morales'in seçimlerde aday olmaması gerektiğini belirtiyor.

Parlamento'da çoğunluğa sahip Evo Morales'in partisi ise Morales'in kesinlikle seçimlere katılma hakkına sahip olduğunu belirtiyor. 

Bolivya Güney Amerika kıtasındaki en yüksek yerli halk nüfusuna sahip ülke. Ülkenin ilk yerli başkanı olan Evo Morales, aynı zamanda 2005 - 2019 yılları arasında yürüttüğü başkanlık göreviyle ülke tarihinin en uzun süre görevde kalan başkan olma ünvanına sahip.

Morales'in dördüncü dönem hedefi

Bolivya Anayasası'na göre bir kişi sadece üstü üste iki kez başkan olabiliyor. 2005'te ilk kez başkan seçilen Evo Morales, önce 2009'da sonra da 2014'te üçüncü kez başkan seçildi.

Bunu mümkün kılan 2009'da yapılan anayasa değişikliği oldu. Anayasa değişikliği ile Bolivya cumhuriyetten, çok uluslu bir devlete dönüştü ve bu durum rejim değişikliği gibi algılandığından 2005 - 2009 yılları arasındaki başkanlık dönemi birinci dönem olarak değil eski rejimin başkanlığı olarak algılandı.

Anayasal olarak ikinci dönemi 2014 yılında başlayan Evo Morales, başkan ve başbakanların üç dönem seçilebilmesi için 2016 yılında referanduma gitti. Bu teklif referandumda yüzde 51,3 ile reddedildi.

Ertesi yıl  Morales'in Sosyalizm için Hareket (MAS) partisi, iki dönem kuralının kaldırılması için Anayasa Mahkemesi'ne başvurdu. Anayasa Mahkemesi Amerika İnsan Hakları Bildigesine dayanarak başvuruyu haklı buldu ve böylelikle Evo Morales'in yeniden başkan adayı olması önündeki engel de kalkmış oldu.

DW, EFE, AFP/SV, SSB

© Deutsche Welle Türkçe