Ungarn Proteste

Macaristan’ın başkenti Budapeşte’deki opera binasında Başbakan Viktor Orban dün (02.01) yeni anayasayı kutlarken göstericiler onu protesto etti. Opera binası önünde toplanan on binlerce Macar "Orban diktatörlüğü" yazılı pankartlar taşıyarak Başbakan’ın istifasını istedi. Gösterilerin sloganı “Cumhuriyet yeniden gelecek!" oldu.

Yeni anayasada ülkenin adı değiştirilerek "cumhuriyet" kelimesi çıkartıldı. “Macaristan Cumhuriyeti" yerine ülkenin adı "Macaristan" olarak değiştirildi.

'Fazilet' yerine 'riyakârlık'

Protesto gösterilerine pek çok sivil toplum örgütü, muhalefet partileri ile sendikalar katıldı. Kişisel bilgileri koruma eski görevlisi Laszlo Majtenyi, yaptığı konuşmada "Bugün opera riyakârlığı ağırlarken, sokakta anayasaya bağlılığın erdemi sergileniyor" dedi. Protesto eyleminin organizatörlerinden Sandor Szekely de yeni anayasanın 1989’da sosyalist rejimin yıkılmasından sonra oluşturulan demokrasinin temel kurallarını zedelediğini söyledi.

Yeni anayasa geçen yıl nisan ayında iktidardaki merkez sağ partisi “Fidesz”in ağırlıklı oylarıyla, muhalefetin itirazlarına karşın üçte iki çoğunlukla kabul edildi. Siyasi uzmanların eleştirilerine göre yeni anayasa, basın ve yargının bağımsızlığını ve Anayasa Mahkemesi’nin yetkilerini kısıtlıyor. Yeni yıla girmeden kısa bir süre önce de Macaristan hükümeti onayladığı ek yasalarla Avrupa Merkez Bankası’nın yetkilerini kısıtladı, seçim yasasını yönetim lehine değiştirdi.

Gelecek yönetimlerin eli kolu bağlandı

Yeni Macaristan Anayasası gelecekte kurulacak hükümetleri de güç durumda bırakacak. Gelir vergisi anayasada yüzde 16’ya sabitlendi. Eleştirmenler milyarca vergi kaybı yaşanabileceğinden kaygı duyuyor. Başbakan Orban’ın üyelerini dokuz yıllığına seçebildiği bir vergi konseyi gelecek hükümetlerin bütçe tasarılarını veto edebilecek. Yeni anayasa savcılara da önemli yetkiler veriyor. Başsavcı ile Anayasa Mahkemesi Başkanı, Başbakan Orban’a yakınlığıyla biliniyor. Üçte iki çoğunluk elde edilmediği sürece yerlerine bir başkası atanamıyor. Eötvös Enstitüsü gelecek hükümetler mecliste üçte iki çoğunluğu elde edemediği takdirde yönetimin tıkanacağı tahmininde bulunuyor.

Macaristan yönetimi gelen eleştirilere de kulak asmıyor. Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Jose Manuel Barroso, Avrupa Merkez Bankası ve ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, Macaristan Başbakanı Orban’ın izlediği çizgiyi eleştirdi. Kredi derecelendirme kuruluşu Standard & Poors da geçtiğimiz haftalarda Macaristan’ın kredi notunu ciddi oranda düşürdü.

© Deutsche Welle Türkçe

Martin Muno / Çeviri: Deniz Eğilmez

Editör: Ercan Coşkun