Çocuk suçlular yasağa rağmen idam ediliyor

Uluslararası Af Örgütü’nün raporuna göre, Yemen, Suudi Arabistan ve Sudan'da 1990-2008 yılları arasında reşit olmayan altı gencin ölüm cezaları infaz edildi. İran’da ise durum daha vahim. Uluslararası Af Örgütü'nün raporu ülkede 18 yıl içinde 37 reşit olmayan gencin idam edildiğini, 130 gencin ise cezasının infazını beklediğini ortaya koyuyor.

İran'daki uygulamalar endişe veriyor

İran’da erkekler 15 yaşından, kız çocukları ise 9 yaşından itibaren cezai ehliyete sahip. İranlı avukat Muhammed Mustafa, İran’da reşit olmayan gençlere verilen ölüm cezalarının infaz edilmemesi için çalışıyor. Mustafa, ölüm cezalarının infazına dair rakamların gerçekte Uluslararası Af Örgütü’nün raporunda belirtilenden çok daha yüksek olduğunu söylüyor. Mustafa, “192 ülke Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi’ni imzaladı. Ancak bu ülkelerden beşi reşit olmayan gençleri idam ediyor. Ne yazık ki İran bu konuda başı çekiyor. Yalnızca son iki yılda 36 gence verilen ölüm cezası infaz edildi. Bu durum herkesi kaygılandırıyor" şeklinde konuşuyor.

Tahran hükümetinin stratejisi eleştiri alıyor

Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin otuz yedinci maddesi, 18 yaşın altındaki gençlere ve çocuklara işkence uygulanmasını, ölüm cezası ve ömür boyu hapis cezası verilmesini yasaklıyor. Tahran'daki İnsan Hakları Derneği üyesi avukat Muhammed Seyifzade, diğer 55 İslam ülkesi ile birlikte sözleşmeyi imzalayan İran hükümetinin, reşit olmayan gençlerin idam edildiğini kabul etmediğini söylüyor. Seyifzade, ülkenin uyguladığı stratejiyi şu sözlerle açıklıyor: “14–15 yaşındaki çocukları tutukluyor ve onları ölüm cezasına çarptırıyorlar. Çocukları reşit olana kadar onları cezaevinde tutuyorlar, reşit olur olmaz da cezaları infaz ediliyor. Bence, çocuklar bu şekilde iki defa cezalandırılıyor.”

Ancak İran’da idama tepkiler artıyor. 2008 yılının Ekim ayında İran Başsavcı Yardımcısı Hüseyin Zabhi, reşit olmayan gençlerin ölüm cezasına çarptırılmasını yasaklayan bir yönetmelik hazırladı.

Arap ülkelerinde benzer örnekler

Keza Arap ülkelerinden Yemen'de de ölüm cezasına çarptırılan reşit olmayan gençler, cezalarının infaz edilmesi tehlikesi ile karşı karşıya. Çocuk haklarının korunması için mücadele eden Yemenli Soyaj adlı kuruluştan Ahmet Algoraşi, Yemen’in Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi’ne taraf olduğunu, ancak bunun infazlara engel olamadığını söylüyor. Alogarşi, “çoğunlukla yasalar görmezden geliniyor ve bir şekilde yasal boşluklar yakalanıyor. Suç işleyen çocuklar önce ıslah evinde tutuluyor, reşit olduktan sonra da hâkim karşısına çıkarılıyor. Suçu işlediği dönemdeki yaşı ise genelde dile getirilmiyor" diyor.

Cinsel olgunluk esas alınıyor

Suudi Arabistan’da ise şeriat hukuku geçerli. Şeriat hukuku reşitliği, cinsel olgunluğa göre tanımlıyor. Buna göre, cinsel olgunluğa erişen her genç cezai ehliyete sahip. Uluslararası Af Örgütü’nden Ahmet Karut, diğer Arap ülkelerinde olduğu gibi bu ülkede de sanıkların gerçek yaşının ispat edilmesinin çok zor olduğunu belirtiyor.

“Suudi Krallık, suçu işledikleri yaşta reşit olmayan gençlere verilen ölüm cezalarının infaz edilmeyeceğini garanti etmek istemiyor" diyen Karut, hâkimler, reşitlik için cinsel olgunluğu ölçü aldığını söylüyor.

Mitra Shodjaie, Khalid El Kaoutit/ Çeviren: Başak Özay

Editör: Hülya Topcu