د مرکل «موږ بريالي کيږو» له جملې درې کاله وروسته

که يو وخت په لرې راتلونکې کې آلمانان د مرکل له زمانې څخه يادونه کوي، او د دغه دور په هکله د يو ستر عنوان په لټه کې وي، نو هغه وخت به د هغو له پاره تر ټولو ښه انتخاب همدغه درې کليمې وي: «موږ بريالي کيږو.» د آلمان صدراعظمې انګلا مرکل په دقيقه توګه درې کاله مخکې دغه کليمې په ژبه راوستلې. له هغه وخت راهيسې پر دغې سياسي جملې، تر ټولو زياتې تبصرې، شننې او بحثونه ترسره شوي دي.

هغه جمله چې هيواد ته يې بدلون ورکړ

آیا دا په رښتيا هم درې کاله مخکې وو؟ انګيرنه خو داسې کيږي لکه له دغې خبرې چې يو عمر تير شوی وي. دليل يې دا دی چې آلمان له دغې جملې سره او د مهاجرت سياست چې ورسره تړاو لري، يو بنسټيز بدلون پیدا کړ، البته نه يوازې ېې بنسټيز او يا اقتصادي بدلون پيدا کړ، بلکه له سیاسي، ټولنيز او تر ټولو د مخه له ذهني اړخه يې بدلون وموند.

آیا له هغه وخته تر اوسه بريالي شوي يو؟ د دغې پوښتنې ځواب هم هو او هم نه دی. په کال ۲۰۱۵ کې نژدې يو ميليون مهاجر آلمان ته راغلل. له هغو څخه په پیل کې لږ تر لږه د رضاکاره مرستندويانو، ناحيو، سازمانونو، کليساګانو او اتحاديو له خوا په ورين تندي هرکلی وشو. هغه مهال د دغو مهاجرو لويه برخه په ډيره ښه او مناسبه توګه ومنل شول. دغو فعاليتونو ته په کتو ويلای شو چې په دې برخه کې برياوې شته. خو د اوږدې مودې له پاره په ډير شمير کې مهاجر آلمان ته دننه شول، هغه هم په داسې حال کې چې پر هغو لازم کنترول شتون نه درلود. له دې سره د ښاري ادارو او ناحيو له خوا ډير ژر داسې شک ښکاره کړ چې ګواکي د دغو ټولو مسئوليتونو څخه وتل دومره اسانه کار هم نه دی. داسې يوه انګيرنه پيدا شوه چې دولت او د سياست برخه يو منظم بهير ته نه تمایل او نه يې هم د امنيت د ساتنې وړتيا لري. په دې منځ د انګلا مرکل حکومت د د مهاجرت په چارو کې خپل سياست په تدريجي توګه شديد کړی دی. د هغو له مهمو دلايلو څخه يو يې دا دی چې هغې په دې تړاو د يوې بلې مشې او ليبرال له پاره، نه په اروپا، نه په خپله آلمان او په ځانګړې توګه خپل ګوند کې هم، د اکثريت ملاتړکونکو څخه برخمنه نه وه.

اوس له ډيره وخته راهيسې خبره يوازې د مهاجرت پر سياست نه څرخيږي، د بيلګې په توګه پر داسې خبرو چې آلمان به په خپل دومره عظمت سره د څه شمير مهاجرو له عهدې څخه په څومره وخت کې وتلای شي. اوس تر ډیره بريده خبره پر دې ده چې د مهاجرت او پناه غوښتنې موضوع د يو لړ ستونزو د راولاړيدو لامل واقع شوې ده، لکه د ملت او سياست تر منځ د خبرو اترو ستونزې.

هغه ټپونه، نفرتونه او غوصې چې ګمان کيده نور له ډيرې مودې راهيسې د ختيځ او لويديځ، ښار او کليو، ښي اړخو او کيڼ اړخو تر منځ له منځه تللي دي، په ناڅاپي توګه يو ځل بيا راڅرګند شول. مختلفې ټولنيزې ډلې نشي کولاي د دغې پوښتنې په ځواب کې چې د مهاجرو له پاره تر ټولو ښه سياست کوم دی، تفاهم ته ورسيږي؟ اوس خبرې قهرجنې شوي او له دغه وران وضعيت څخه بيا ښي اړخي عوام پاله او نوي نازيان د خپلو موخو له پاره ناوړه ګټه پورته کوي. حرمتونه مات شوي او د کليماتو په انتخاب او د استدلال په حد کې معيارونو توپير موندلی دی.

د «موږ» له کليمې څخه د مرکل اصلي منظور څوک ول؟

ډيری کسان د مرکل دغه جمله داسې تعبيروي: دلته له «موږ» څخه منظور، چې په پام کې وه په يوه برخه کې به بريالي کيږو، په اصل کې له ټولو څخه نه وو. په دا ډول يوه نظريه کې، د مهاجرت د سياست اصلي بار د پوليسو ماموران، د اړوندو چارواکو استازي، د مهاجرو هستوګنځايونو ته ميشت نژدې اوسيدونکي، ښاري ادارې، ناحيې او مجمتمع ګانې پر خپلو اوږو وړي، نه د برلين په لوړو برجونو لرونکو ودانيو کې ناست د فدرالي ادارې سياستوالان. ځينې داسې کسان هم شته چې هغوی خپله پښه له دې حده هم هاخوا ږدي او وايي چې سياستوالان په اصل کې هيڅ کله د عادي اتباعو په فکر کې نه دي، په داسې يو فکر کې چې موږ څرنګه د نړيوال کيدو ستونزې، او نورو ستونزو، لکه د کار او ټولنيز امنيت بد وضعيت پر وړاندې څرنګه کولای شو ځان آماده کړو.

له همدې کبله د «موږ بريالي کيږو» جمله بايد په راتلونکې کې د يو لړ نورو پوښتنو ځوابونو له پاره هم خپله چمتو وي، د بيلګې په توګه: آيا ټولنه، سياست، اتحاديې، سیاستوالان او عام خلک به پر دې بريالي شي چې يو ځل بيا هم په خپلو کې يو موثر او جوړونکی ديالوګ پيل کړي؟ آیا دوی به زموږ د ټولنيز نظم پر مرکزي بنسټونو او ستنو چې هغو ته بايد ټول درناوی او ارزښت قايل وي، تفاهم وکړي؟ د قانون پر حاکميت، دموکراسۍ او پر ټولنيز مساواتو تفاهم وکړي؟ او همدا ډول د پناه غوښتنې پر سياست؟ تر هر څه دمخه د دې امکان موجود دی چې دغه امر به د مهاجرو د منلو او د ادغام له سخت پيچلي بهير څخه په کراتو ستونزمن وي.

د مهاجرت پر موضوع زموږ له آرشيف څخه يو انځوريز البوم: