Ubóstwo dotyka miliony starszych ludzi

Na kuchence, w małym garnku, gotuje się kilka drobnych kartofli i pokrojona marchew. W ostatnim tygodniu każdego miesiąca menu składa się tylko z ziemniaków i marchewki. W lodówce stoi jeszcze przeterminowane mleko, obok niego - bochenek chleba. W warunkach chłodniczych wystarczy na dłużej. Ogrzewanie wyłączono już w lutym, ciepła dostarcza czternastoletni, rozciągnięty sweter. "To życie bez wzlotów i upadków" - opowiada 72-letnia Beate Gräbert, właścicielka dwupokojowego mieszkania w Kolonii. Po zmianach w prawie socjalnym więcej jej się nie należy. Jej mąż, którym opiekowała się wytrwale przez dłuższy czas, nie żyje od czterech lat. Dwoje dzieci mieszka setki kilometrów od Kolonii i nie może pomóc matce ze względu na własne bezrobocie. Także jej zmarły mąż, z zawodu spawacz, nie miał pracy przez dziesięć lat. Beate, podejmując się wykonywania drobnych prac, walczyła o przetrwanie po wychowaniu dzieci.

Spór o obliczenia

Po odciągnięciu czynszu za mieszkanie i odliczeniu wydatków na drogie lekarstwa na jeden dzień pozostają Beate zaledwie dwa euro na życie. Według danych Banku Światowego w podobnej sytuacji znajduje się ok. miliarda ludzi w krajach rozwijających się. Beate żyje jednak w Niemczech, które należą do najbogatszych państw świata. Oficjalnie wskaźnik ubóstwa wśród 21 milionów emerytów wynosi 10,3 procent w liczącym ponad 80 milionów niemieckim społeczeństwie. Statystycy z Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) spierają się z innymi instytucjami o liczby, które wynikają ze stosowania różnych metod obliczeń. Związki zawodowe mówią o 15 procentach starszych ludzi. Zdaniem ekspertów liczba wzrośnie jeszcze do 10 milionów osób w ciągu najbliższych piętnastu lat.

Sny o beztroskim życiu na starość

Przyczyny takiej sytuacji są różne. To nie tylko występujące od pewnego czasu długie bezrobocie. Zmniejszają się wypłacane pensje - prawie pięć milionów zatrudnionych otrzymujących "studenckie" wynagrodzenia (poniżej siedmiu euro za godzinę) nie ma możliwości zapewnienia sobie odpowiedniego zabezpieczenia na starość. Spośród wszystkich pracobiorców tylko dwie trzecie opłaca składki emerytalne. Stosunek między zawodowo czynnymi płatnikami a emerytami wynosi 3:1. W 2030 roku zmieni się na stosunek 1:1.

Pomoc państwa ograniczana z roku na rok będzie się nadal zmniejszać. Pogorszyło się również położenie domów opieki społecznej - wraz ze zwiększającą się liczbą potrzebujących nie wyrównuje się braków w personelu pielęgniarskim. Poza tym coraz mniej rodzin utrzymuje ze sobą bliskie stosunki. W opinii socjologów ok. 40 procent starszych ludzi prowadzi samotnie gospodarstwa domowe, tak więc do zubożenia w dużym stopniu może przyczynić się choroba. Beate Gräbert nie była już u lekarza od czterech miesięcy, ponieważ nie stać jej na opłatę "dalekiej drogi" do specjalisty.

Milczenie trwa nadal

Komisję Rządową, która w ostatnich dniach miała obradować na temat ubóstwa ludzi starszych, odwołano. Zamiast tego ma się rozpocząć w tej sprawie "dialog rządowy". Obecnie Niemieckie Zrzeszenie Związków Zawodowych, Niemiecki Parytetowy Związek Socjalny i opozycja polityczna walczą o płace minimalne, które również umożliwiłyby rozsądne zabezpieczenie potrzeb osób starszych. Od dawna bieda ludzi w podeszłym wieku w Niemczech jest już smutną rzeczywistością.

Wolfgang Dick / Monika Skarżyńska

red. odp.: Iwona D. Metzner