Szwecja i Finlandia oficjalnie wystąpiły o przyjęcie do NATO

„To dobry dzień w krytycznym dla naszego bezpieczeństwa momencie” – powiedział Jens Stoltenberg, sekretarz generalny NATO, odbierając dokumenty w siedzibie głównej Sojuszu w Brukseli. Stoltenberg przyznał, że jest to „historyczny krok”. Zarówno Szwecja, jak i Finlandia przez dziesięciolecia pozostawały militarnie neutralne. Na wstąpienie do NATO zdecydowały się z powodu obaw o własne bezpieczeństwo po tym, jak Rosja zaatakowała Ukrainę.

Turcja stoi na przeszkodzie

Wnioskami o członkostwo zajmie się teraz Rada NATO, w której zasiadają przedstawiciele 30 państw Sojuszu. Decyzja o przyjęciu Szwecji i Finlandii musi zapaść jednogłośnie. Swój sprzeciw w tej sprawie zapowiedział jednak już prezydent Turcji Recep Erdogan, który wielokrotnie dawał do zrozumienia, że poprze wniosek Szwecji i Finlandii tylko w zamian za ustępstwa.

Swoje stanowisko Erdogan uzasadnia rzekomym wsparciem obu krajów dla Partii Pracujących Kurdystanu (PKK) oraz kurdyjskiej milicji YPG w Syrii, uznawanych w Turcji za nielegalne. Nie jest do końca jasne, w jaki sposób można odwieść Turcję od zawetowania decyzji o przystąpieniu do NATO Szwecji i Finlandii. Według dyplomatów obok zadeklarowania przez oba państwa walki z terroryzmem w grę wchodzić mogą także transakcje dotyczące zakupu broni. Rząd w Ankarze zamierza kupić w USA myśliwce F-16. Jednak ich sprzedaż wywoływała dotąd w Waszyngtonie polityczne kontrowersje.

Szybka akcesja

Jeśli Turcja wycofa swoje zastrzeżenia wobec przystąpienia Szwecji i Finlandii do NATO, procedura ich przyjęcia może potoczyć się bardzo szybko. Jeszcze w czerwcu br. mogą zostać podpisane protokoły akcesyjne oraz rozpoczęty proces ratyfikacyjny. W najlepszym przypadku oba państwa mogłyby stać się członkami NATO do końca 2022 roku.

Gdyby jednak Ankara została nieugięta, Sojusz byłby bezsilny ze względu na zasadę jednomyślności, która ma zastosowanie do wszystkich podejmowanych decyzji. Szczególnie niewygodnym dla NATO jest fakt, że Turcja może zablokować procedurę akcesyjną na wielu etapach. Nie można wykluczyć, że kraj ten zgodzi się na przykład na rozpoczęcie procesu przyjęcia Szwecji i Finlandii do Sojuszu, ale następnie odmówi podpisania protokołów akcesyjnych lub ich ratyfikacji.

Sekretarz generalny NATO Jens Stoltenberg wezwał w środę sojuszników do uwzględnienia interesów bezpieczeństwa wszystkich członków i wspólnego działania. „Jesteśmy gotowi, by zająć się wszystkimi sprawami i szybko wyciągać wnioski” – powiedział Stoltenberg.

Przejściowe bezpieczeństwo

W najbliższych dniach Finlandia i Szwecja zapowiedziały podjęcie rozmów z Ankarą. W czwartek w Waszyngtonie spodziewani są prezydent Finlandii Sauli Niistoe oraz premier Szwecji Magdalena Andersson, którzy spotkają się z amerykańskim prezydentem Joe Bidenem. Podczas rozmów omawiany ma być m.in. plan bezpieczeństwa obu krajów w okresie przejściowym przed przyjęciem ich do NATO. Dopiero wtedy bowiem będzie miał zastosowanie artykuł 5 Traktatu Północnoatlantyckiego, który stanowi, że atak zbrojny przeciwko jednemu z sojuszników jest atakiem przeciwko wszystkim.

(DPA/stef)