Sztuka polska w Niemczech 2005

Do najciekawszych wystaw indywidualnych polskiej sztuki współczesnej w tym roku zaliczyć należy pierwszą większą prezentację prac Rafała Bujnowskiego w Niemczech w renomowanej galerii Kunstverein w Düsseldorfie, do której przygotowano katalog w trzech językach. W ubiegłym roku udało się zwrócić uwagę tej instytucji na twórczość artystyczną Pawła Althamera i Artura Zmijewskiego. Dyrektor Kunstverein, Rita Kersting mówi, że o sukcesie wystawy świadczy chociażby niespotykane zainteresowania pracami Bujnowskiego na odbywającej się pod koniec roku sprzedaży prac artystów wśród członków-sponsorów galerii: „Musieliśmy przeprowadzić losowanie. Zawsze je robimy, ale teraz mieliśmy 50 osób na 10 obrazów, które dostaliśmy na sprzedaż od Rafała Bujnowskiego. Niektóre osoby spośród tych, które brały udział w tym losowaniu specjalnie zostali członkami naszego Kunstverein, żeby wziąć udział w rozlosowywaniu prac artysty. Takiego zmasowanego szturmu kolekcjonerów na prace jeszcze u nas nie było.” Rafał Bujnowski został także tegorocznym laureatem drugiej edycji nagrody „Przyszłość Europy” przyznawanej młodym artystom w Lipsku. Został wybrany spośród 10 kandydatów z 5 krajów. Sukcesem była również trwająca 3 miesiące oryginalna prezentacja artysty sytuacji, Cezarego Bodzianowskiego w Kolońskim Kunstverein oraz malarstwa Zbigniewa Rogalskiego w Kunstverein w Getyndze.

W tym roku odbyło się też kilka wystaw grupowych artystów z Polski pod hasłem „ Młoda polska sztuka” między innymi w Berlinie, w Koblencji i w Regensburgu. Powtarzały się tam takie nazwiska, jak Paweł Althamer, Monika Sosnowska, Bogna Burska, Grzegorz Klaman, Robert Rumas, Katarzyna Kozyra i Dominik Lejman, którego wystawa indywidualna odbywa się właśnie galerii Instytutu Kultury w Duesseldorfie.

Na Targach Sztuki w Kolonii – arte Cologne galerie niemieckie prezentowały w tym roku w programie pojedyńcze prace Leona Tarasewicza oraz Magdaleny Abakanowicz, ale poza tym obecne było tam głównie najmłodsze pokolenie polskich artystów. Monika Sosnowska znalazła się w programie kolońskiej Galerii Capitain. Młody Galerzysta z Berlina Jesco von Putkammer już drugi rok prezentował na targach sztuki swoich rówieśników z Warszawy Annę Niestorowicz i Zbigniewa Rogalskiego. Galeria Bucholz z siedzibą w Kolonii i w Berlinie zorganizowała 2 wystawy Paulinie Ołowskiej i prezentowała ją w programie na targach sztuki w Niemczech i za granicą, podobnie jak Galeria Johnen & Schoettle (w Monachium, Kolonii i w Berlinie) Rafała Bujnowskiego i Wilhelma Sasnala.

Ciekawam niemiecko-polskim eksperymentem w ramach Roku Niemiecko-Polskiego była zamiana miejscami dwóch młodych galerii: „Raster” z Warszawy i „Johnen” z berlina, które miały okazję poznać w ten sposób inny, obcy teren sztuki i zaprezentować się na nim własną wystawą. Przyczyn zmian w postrzeganiu polskiej sztuki w Niemczech, a przede wszystkim w jej odbiorze jest kilka - uważa Karin Rohnberg, dyrektorka Kunstverein Köln, znakomita znawczyni sztuki Europy środkowo-wschodniej: Na pewno dużą rolę odgrywa pojawienie się w Polsce nowego pokolenia kuratorów, którzy wprowadzili kilku młodych artystów w międzynarodowy obieg sztuki w Londynie,w Glasgow i w Berlinie. Ta grupa, to w Europie zjawisko nadzwyczajne. Generalnie zainteresowanie aktualną polską sztuką pojawiło się w Niemczech z pewnym poślizgiem. Dużą rolę w rozbudzaniu tego zainteresowania przypisać należy rządowej Fundacji na rzecz Kultury, która zorganizowała w ciągu ostatnich lat kilka wyjazdów dyrektorów instytucji artystycznych w Niemczech do Polski, a ponadto sfinanasowała także kilka wystaw, jak na przykład ostatnią wystawę Rafała Bujnowskiego w Düsseldorfie. Rita Kersting mówi, że to właśnie tworzenie możliwości bliższego poznania młodych polskich artystów skłoniło najmłodsze pokolenie kuratorów niemieckich do organizowania im w Niemczech wystaw: „W ten sposób ściągano na nich naszą uwagę, aż wreszcie zataczające coraz szersze kręgi zainteresowanie ich twórczością zaczęło przeobrażać się w fascynację.”

O zainteresowaniu młodą polską sztukę w Niemczech przesądziła także zmiana pokoleniowa kuratorów, historyków sztuki i krytyków po obu stronach Odry. Z racji tego, że są rówieśnikami, łatwiej się im porozumieć, zapraszają się na wzajem na wystawy i odwiedzają prywatnie. Dzięki temu młoda polska sztuka przestała być w Niemczech niedostrzegana i należy oczekiwać, że będzie tak w najbliższej przyszłości. Katrin Rohberg: Po roku 1989 zainteresowanie polską sztuką budowało się stopniowo. Najpierw uwagę przyciągała awangarda lat 60-70, bardzo interesująca w Polsce, a potem młodsi artyści, wyrośli na tych tradycjach, jak Paweł Althamer, Cezary Bodzianowski, Wilhelm Sasnal i wielu innych.

Zrozumienie młodej sztuki polskiej umożliwiły między innymi stypendia dla artystów, mówi Kathrin Rohnberg: „na przykład dla Pawła Althamera, który był min. na stypendium wymiany akademickiej DAAD. To pozwoliło nam przyjrzeć się bliżej jego pracy, zanim zaczął on zbierać laury. Sądzę też, że zaintresowanie odkrywaniem młodej polskiej sztuki spotęgowało się w skutek powstania w Polsce infrastruktury nowych instytucji i galerii na miarę naszych, jak Fundacja Galerii Foksal czy Galerii Raster. Nastąpiło pewne wyrównanie poziomów obiegu sztuki. Im głębiej spojrzymy na Wschód na takie kraje jak Rosja , tym mniej artystów wschodnioeuropejskich jest obecnych w zachodnim obiegu sztuki.” A zainteresowanie nią generalnie rośnie. Dlatego kolejna 12-ta edycja Swiatowej Wystawy Sztuki - Dokumenta w Kassel w lecie w 2007 roku poświęcona będzie w dużej mierze sztuce z krajów Europy środkowo-wschodniej.