Polsko-niemiecki podręcznik historii

Dwujęzyczne opracowanie pt. "Geschichte verstehen-Zukunft gestalten - Zrozumieć historię - kształtować przyszłość" w wersji polskiej ukazało się w grudniu 2007 roku, natomiast wersja niemiecka dzisiaj.

Inicjatywa opracowania materiałów pomocniczych do historii w formie podręcznika powstała przed dwoma laty w Saksonii. Z kas unijnych przeznaczono na projekt 60 tysięcy euro. Jego inicjatorką jest Polka - Kinga Hartmann, pracownik oddziału Saksońskiej Agencji Oświatowej w Budziszynie.

- To ma być książka na zgodę, w której po obydwu stronach ujęte są tematy, które do tej pory nieobjęte były programem nauczania. Chodzi o stosunki niemieckie w latach 1933-49. Są to następujące tematy: przesiedlenia zarówno ludności polskiej i niemieckiej w czasie trwania drugiej wojny światowej jak i po jej zakończeniu.

Projekt padł w Saksonii na wyjątkowo podatny grunt. Ponad sto saksońskich szkół pielęgnuje partnerskie kontakty z polskimi szkołami na Dolnym Śląsku. Oba regiony uznają w myśl zawartego porozumienia maturę w dwujęzycznym liceum Augustum-Annen w Goerlitz.

- Było wiele powodów, dla których podjęliśmy się realizacji tego projektu. Chodzi nam między innymi o popieranie procesów porozumienia między Polską i Niemcami. Poza tym w ostatnim czasie w Saksonii wzrosło trzykrotnie zainteresowanie językiem polskim wśród uczniów. Dlatego potrzebowaliśmy odpowiednich materiałów dydaktycznych, które pozwoliłyby przybliżyć uczniom wspólną polsko-niemiecką historię. Tym bardziej, że wiedza historyczna zarówno po stronie niemieckiej i polskiej jest mniej niż skromna - wyjaśnia dyrektor departamentu do spraw współpracy z zagranicą w Ministerstwie Edukacji Saksonii, Ulrich Reusch.

Podręcznik "Rozumieć historię - kształtować przyszłość" zajmuje się wyłącznie okresem od 1933 do 1949 roku. Ukazuje działanie dwóch totalitaryzmów: stalinowskiego i hitlerowskiego oraz ich niszczące skutki dla Niemców i Polaków ze szczególnym uwzględnieniem tematu wypędzeń.

- Ten podręcznik przedstawia nie tylko fakty historyczne, lecz również tragiczne losy Niemców i Polaków. W przypadku naszego projektu autorzy wyeksponowali w historii to co dzieli i co łączy Niemców i Polaków, pokazali tragedię losów w tym dramatycznym okresie historii - dodaje Ulrich Reusch.

Polscy i niemieccy autorzy

Autorami podręcznika są historycy Uniwersytetu Wrocławskiego: Małgorzata i Krzysztof Ruchniewicz, Tobias Weger z Federalnego Instytutu do spraw Kultury i Historii Niemców w Europie Środkowej i Wschodniej z Oldenburga oraz Kazimierz Wójcicki z Instytutu Pamięci Narodowej. Dzięki opracowaniu niemieccy uczniowie mogą dowiedzieć się nie tylko o polskim ruchu oporu, lecz również o niemieckiej opozycji antyhitlerowskiej w Krzyżowej na Dolnym Śląsku. Uczą się też odróżniać Powstanie Warszawskie od Powstania w Getcie.

Ostateczne oblicze podręcznika kształtowali nauczyciele jak i uczniowie po obu stronach granicy. Uczniowie z gimnazjów w Goerlitz, Hoyerswerdy i Niesky oraz liceów ze Zgorzelca, Bogatyni, Lubania i Nowej Soli poznawali historię wypędzeń z rozmów ze świadkami tych wydarzeń

- Według statystyk co szósty mieszkaniec Goerlitz pochodzi z rodziny wysiedlonych, a cała ludność po polskiej stronie to są osiedleni po czterdziestym piątym roku. Doświadczenia, które zbierałam ja i inni koledzy w pracy dydaktycznej, oświatowej i kulturalnej na tym terenie, dowodzą poważnej traumy, która do tej pory funkcjonuje, ponieważ w systemach PRL-u i NRD te tematy jak wiadomo były tabuizowane i nie należały ani do programu nauczania, ani do debat polityczno-społecznych. I nadszedł czas, żeby nie tylko emocje dyktowały osądy, ale również rzetelna wiedza wśród młodego pokolenia - wyjaśnia Kinga Hartmann.

Podręcznik w wersji polskiej ukazał się na początku grudnia w ubiegłym roku nakładem tysiąca egzemplarzy we wrocławskim wydawnictwie Gajt. Dzisiaj ukazała się również wersja niemiecka wydana przez drezdeńskie wydawnictwo Neisserverlag. Opracowanie jest przeznaczone dla uczniów klas od XI do XIII i zostało wysoko ocenione przez Gerhardta Maiera z Instytutu Badań Międzynarodowych Podręczników Szkolnych Georga Eckerta w Brunszwiku, oraz członka niemiecko-polskiej komisji podręcznikowej, profesora Roberta Trabę z Centrum Badań Historycznych Polskiej Akademii Nauk w Berlinie.

Podręcznikiem interesują się również władze oświatowe Brandenburgii oraz Meklemburgii i Pomorza Przedniego.

W najbliższym czasie ukaże się również dwujęzyczny zeszyt ze wskazówkami metodycznymi dla nauczycieli oraz poprowadzone będą dla nich warsztaty szkoleniowe.

W planach jest też napisanie podręcznika obejmującego całą historię polsko-niemieckiego sąsiedztwa. Podręcznik z Saksonii to pierwszy krok w tym kierunku.