Kiedy Adolf Hitler decydował, co jest sztuką ...
17 lipca 2012
Niemal biegiem Christian Philipp Müller przemierza wielką halę Haus der Kunst w Monachium. Artysta znajduje się w miejscu, w którym Adolf Hitler w 1937 roku wypowiedział wojnę modernie. Dzisiaj miejsce swastyki i portetu wodza zajmuje ponadnaturalnej wielkości obraz przedstawiający młodą kobietę na pokazie mody. To chwilowe ujęcie: jest po II Wojnie Światowej, świat cieszy się lekkością i paletą kolorów. Modelka na wybiegu mija widzów; nie widzimy jej twarzy, tylko coś absurdalnie wielkiego, może kapelusz?
Precz z abstracją!
Ujęcie z pokazu mody jest symbolem burzliwej historii Haus der Kunst. To tu właśnie Amerykanie urządzali po wojnie festyny, a nawet grali w koszykówkę. W latach 50' pojawiły się modelki. A kilkanaście lat wstecz... Adolf Hitler osobiście otworzył 18 lipca 1937 roku "Haus der Deutschen Kunst" – jak się wówczas nazywał ten gmach. Od tamtej chwili sztuka emanowała duchem narodowego socjalizmu. Abstrakcję uznano za sztukę nie niemiecką; znalazła się na indeksie.
Precz z nazirealizem!
75 lat później role odmieniły się. To, co wtedy zabroniono, pojawiło się na ścianach sali wystawowej; to, co uchodziło wówczas na „niemiecką sztukę” (nazirealizm) zawisło na stalowych konstrukcjach, przypominających wielkie ogrodzenia. Instalacja ta jest dziełem Christiana Philippa Müllera. Widzimy rewersy „niemieckich dzieł sztuki“, a na nich naklejki w rodzaju: "zakupione przez Adolfa Hitlera". Inne ukazują "niemieckie" motywy: jelenia na rykowisku czy U-Boot na wzburzonych wodach Atlantyku.
Nazizm, słodka przynęta
O ile narodowo-socjalistyczni bonzowie pokazywali światu w Haus der Deutschen Kunst ich wizję „niemieckiej sztuki“, to niemal za rogiem, w ogrodach pałacu królewskiego, miała miejsce szydercza ekspozycja tzw. „sztuki wynaturzonej“. Na niej znalazły się dzieła najwybitniejszych twórców: Picassa, Kandinsky'ego, Beckmanna, Klee. New York Times komentował to tak 25 lipca 1937 roku: "Modernismus is now verboten".
Fuehrerowi gmach Haus der Deutschen Kunst podobał się do tego stopnia, że Hermann Göring podarował mu na 50. urodziny model w złocie. Na jubileusz 75-lecia muzeum Christian Philipp Müller zlecił wykonanie modelu w białej czekoladzie o wadze 160 kg. To symbol słodkiej przynęty, jaką była dla mas ideologia Hitlera.
Birgit Goertz / Andrzej Paprzyca
red. odp.: Bartosz Dudek