Ekspert o właściwej reakcji UE na irańskie testy z rakietami

DW: W ubiegłym tygodniu Iran wypróbował nowy pocisk manewrujący. Minister obrony Amir Hatami poinformował, że ma on zasięg 1350 kilometrów, i że po pomyślnym ukończeniu wszystkich testów zostanie on przekazany Korpusowi Strażników Rewolucji Islamskiej. Dlaczego próby tego pocisku przeprowadzono właśnie teraz?

Adnan Tabatabai*: Program rakietowy jest najbardziej skutecznym systemem obronnym, zdolnym odstraszyć potencjalnych przeciwników Iranu. Wynika to stąd, że z braku nowoczesnego lotnictwa wojskowego Iran można bardzo łatwo zaatakować z powietrza. Zasięg irańskich pocisków rakietowych, zarówno balistycznych jak i manewrujących, jest ograniczony do dwóch tysięcy kilometrów, ale w tym promieniu znajdują się Zjednoczone Emiraty Arabskie, Arabia Saudyjska, Katar i oczywiście, także Izrael, a więc te państwa, które Iran chce powstrzymać od podjęcia jakichkolwiek działań przeciwko niemu, i które pragnie odstraszyć w pierwszej kolejności.

Pominąwszy wspomniany wyżej program rozwoju pocisków rakietowych, władze w Teheranie nie ukrywają, że pod względem siły wojskowej Iran poważnie ustępuje swoim rywalom i potencjalnym przeciwnikom w rejonie Bliskiego Wschodu. Ale irański program rakietowy sprawia, że ten kraj staje się nieobliczalny. Rozwijanie go oznacza wysłanie jasnego sygnału: nie atakujcie nas, bo także my możemy wyrządzić wam poważne szkody.

Dlaczego Iran tak bardzo koncentruje się akurat na broni rakietowej?

Wskutek embargo na dostawy uzbrojenia Iran nie jest w stanie w zadowalającym stopniu zmodernizować swoich sił zbrojnych. Wszystko musi wyprodukować u siebie, od rakiet począwszy, a na dronach skończywszy. Nie są one, rzecz jasna, tak skuteczne jak najnowocześniejsze systemy uzbrojenia będące na wyposażeniu armii USA, Arabii Saudyjskiej, Zjednoczonych Emiratów Arabskich czy Izraela.

Dla Europejczyków irańskie próby z nowym pociskiem manewrującym wypadają nie w porę. W ubiegłym tygodniu Wielka Brytania, Francja i Niemcy powołały spółkę INSTEX z siedzibą w Paryżu, która ma pomóc im ominąć amerykańskie sankcje gospodarcze, ponownie nałożone na Iran. Aby przy jej pomocy mogły one handlować z Iranem, należy w nim jeszcze stworzyć właściwego partnera. Czy negocjacje w tej sprawie zostaną teraz utrudnione? Co Pan o tym myśli?

Irański program rakietowy nie jest częścią porozumienia nuklearnego z Teheranem. Dlatego irańskim wojskowym tak bardzo zależy na tym, żeby pokazać, że ten progarm oraz spółka INSTEX to dwie zupełnie różne sprawy. Równocześnie chcą oni zademonstrować osiągnięcia rodzimego przemysłu zbrojeniowego. Poza tym tradycją się stało, że w czasie, w którym przypada rocznica islamskiej rewolucji w Iranie, pokazuje się nowe systemy uzbrojenia. Rocznica ta, w tym roku już 40., przypada 11 lutego. Irańska dyplomacja wolałaby zapewne, żeby próby nowego pocisku manewrującego przeprowadzono w innym terminie, ponieważ w tej chwili prowadzi z Europejczykami rokowania w sprawie zasad działania spółki INSTEX.

A co zaleciłby Pan Europejczykom, jak powinni się teraz zachować?

Dla Europejczyków i Irańczyków ważny jest teraz konstruktywny klimat rozmów, który udowodni, że porozumienie nuklearne z Teheranem nadal żyje. Dla Irańczyków najważniejsze są jego aspekty gospodarcze, dla Europejczyków natomiast aspekty związane z polityką bezpieczeństwa. Obie strony, a nie tylko Europejczycy, powinny w przyszłych rozmowach wskazywać na wspólne korzyści z mechanizmu, na którym opiera się spółka INSTEX, ponieważ tylko w ten sposób może im się udać utrzymanie przy życiu porozumienia nuklearnego z Iranem.

z Adnanem Tabatabaiistem rozmawiał Notker Oberhäuser

*Adnan Tabatabaiist jest ekspertem w "Centrum Badań Stosowanych w Partnerstwie z Orientem", niezależnego stowarzyszenia naukowego i analitycznego z siedzibą w Bonn, zajmującego się sytuacją polityczną i gospodarczą na Bliskim Wschodzie we współpracy ze specjalistami z tego regionu.