کمیته حقیقت‌یاب برای ایران؛ خواست اکثر اعضای شورای حقوق بشر
۱۴۰۱ آذر ۳, پنجشنبه
جلسه اضطراری شورای حقوق بشر سازمان ملل به پیشنهاد آلمان و ایسلند روز پنجشنبه ۲۴ نوامبر (سوم آذر) در ژنو برگزار شد. هدف این جلسه تصویب قطعنامه‌ای است که از سوی آلمان و چندین کشور دیگر اروپایی تهیه شده که در آن از شورای حقوق بشر خواسته شده تا کمیسیونی مستقل و حقیقت یاب برای بررسی وضعیت حقوق بشر در ایران تشکیل دهد.
بر اساس پیش نویس قطعنامه ارائه شده توسط آلمان و ایسلند که روز گذشته در شورای حقوق بشر تصویب شد، تحقیقات باید شامل "ابعاد جنسیتی تخلفات" باشد. این متن از بازرسان می‌خواهد تا شواهد مربوط به چنین تخلفاتی را جمع‌آوری، تجمیع و تجزیه و تحلیل کنند و حفظ کنند، تا در آینده مورد پیگرد قانونی قرار بگیرند.
در ابتدای این جلسه فولکر تورک، کمیسر ارشد حقوق بشر سازمان ملل طی سخنان مفصلی استفاده از خشونت علیه معترضان در ایران را "مستبدانه" توصیف کرد.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
او با محکومیت استفاده از خشونت علیه معترضان خواهان پایان فوری این خشونت‌ها شد. کمیسر حقوق بشر سازمان ملل به دستگیری ۱۴ هزار نفر از معترضان که کودکان نیز جزو آنها هستند اشاره کرد و گفت: «این یک رقم تکان‌دهنده است.»
تورک به کشته شدن بیش از ۴۰۰ نفر در جریان این اعتراضات که بیش از ۵۰ نفرشان کودک بوده‌اند اشاره کرد و گفت: «نیروهای امنیتی از گلوله‌های جنگی، گلوله‌های شکار پرنده و گلوله‌های ساچمه‌ای و نیز گاز اشک آور و باتوم استفاده کرده‌اند.»
او تصریح کرد که "استفاده غیرضروری و نامناسب از خشونت باید پایان یابد".
کمیسر ویژه حقوق بشر سازمان ملل از "بحران فزاینده حقوق بشر" در ایران سخن گفت و اینکه تلاش می‌شود از فعالان جامعه مدنی و روزنامه‌نگاران با عنوان "نمایندگان دشمن و کشورهای خارجی" سلب اعتماد شود.
او گفت: «ما دیدیم که چگونه در دادگاه‌ها این عبارات به عنوان دلیل اصلی نارضایتی‌ها اعلام می‌شود.»
فولکر تورک در نهایت خطاب به ۴۷ عضو شورای حقوق بشر گفت: «پاسخگویی، یک عنصر کلیدی برای پیگیری عدالت در نقض حقوق بشر است.»
سخنان جاوید رحمان
پس از تورک، جاوید رحمان، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور ایران سخنرانی کرد. او از جمله گفت: «اقلیت‌ها مانند بلوچ‌ها و کردها بیشترین هزینه را در این خشونت‌ها پرداخته‌اند. اکنون زندان‌ها از همه کسانی که رویای آینده‌ای بهتر برای ایران را در سر می‌پرورانند، پر شده و دست کم ۶ نفر به اعدام محکوم شده‌اند.»
گزارشگر ویژه سازمان ملل در مورد ایران در بخش دیگری از سخنانش گفت: «معافیت از پاسخگویی به استفاده ساختاری از الگوهای گسترده قتل‌های غیرقانونی، ناپدید شدن اجباری، شکنجه و سایر موارد نقض حقوق بشر در ایران دامن زده است. به همین دلیل شورای حقوق بشر باید یک مکانیسم تحقیق مستقل در مورد ایران ایجاد کند.»
جاوید رحمان درباره عملکرد سیستم قضایی ایران گفت: «قوه قضاییه با انسداد و نفی همه راه‌های پاسخگویی توسط قانون‌گذار و مجری، به جای یک نهاد مستقل که مردم می‌توانند به آن رجوع کنند، به عنوان یک ارگان سرکوبگر عمل می‌کند.»
سخنان وزیر خارجه آلمان
آنالنا بربوک وزیر خارجه آلمان نشست ویژه شورای حقوق بشر را که خود یکی از پیشنهاددهندگان آن بوده، فرصتی برای "بلند کردن صدای حق‌خواهی مردم ایران" دانست و تاکید کرد: «تظاهرکنندگان ایران هیچ جایی در شورای حقوق بشر در ژنو ندارند با این حال، اعضای سازمان ملل متحد می توانند در برابر بی عدالتی، ضرب و شتم و شلیک گلوله که رژیم ایران می‌خواهد اعتراضات مسالمت آمیز را با آنها نابود کند، پرچمشان را بلند کنند.»
بربوک تاکید کرد: «کسانی که مسئولیت خشونت در ایران علیه زنان، مردان و کودکانی را دارند که به صورت مسالمت آمیز تظاهرات کرده‌اند باید وادار به پاسخگویی شوند. حکومت ایران حقوق شهروندانش برای آزادی بیان و آزادی تجمعات را نقض کرده است.»
وزیر خارجه آلمان گفت: «امروز شهامت ما در سازمان ملل برای بلند کردن این صداها مورد سنجش قرار می‌گیرد. مردم ایران می‌خواهند بدون تبعیض و با حفظ کرامت انسانی‌شان زندگی کنند. آنها خواستار تحقیقات مستقل درباره وضعیت ایران از سوی کارشناسان سازمان ملل هستند.»
نماینده آمریکا در این نشست نیز گفت: «همه ما با وحشت شاهد وقایع ایران هستیم، اما آنچه می‌بینیم به دلیل قطعی ارتباطات تحمیل شده از سوی مقامات ایرانی محدود است. خواسته‌های مردم ایران بسیار ساده است: فرصتی برای صحبت کردن و شنیده شدن.»
او افزود: «ما باید تمام تلاش خود را برای افشای حقیقت آنچه در داخل ایران می‌گذرد انجام دهیم و از درخواست‌های مردم ایران برای عدالت و پاسخگویی حمایت کنیم.»
اعتراض تند ایران
نماینده ایران طرح این قطعنامه در شورای حقوق بشر را "شرم‌آور و وحشتناک" خواند.
خدیجه کریمی مدیر کل امور بین‌الملل معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری به شدت به آلمان حمله کرد و گفت "آلمان به همراه سایر کشورها از طریق تحریم‌ها حقوق بشر ایرانی‌ها را نقض کرده است". او گفت: «موقعیت زنان در ایران بهترین است و آنها در همه جا شانس برابر شغلی دارند.»
بیشتر بخوانید: خیزش مردمی ۱۴۰۱
خدیجه کریمی ادامه داد: «ایالات متحده و کشورهای اروپایی که برای نشست روز پنجشنبه فشار آوردند از اعتبار اخلاقی برای موعظه دیگران در مورد حقوق بشر و درخواست یک جلسه ویژه درباره ایران برخوردار نیستند.»
معاون ابراهیم رییسی در امور زنان گفت: «جمهوری اسلامی ایران عمیقا متاسف است که شورای حقوق بشر بار دیگر توسط برخی از کشورهای مستکبر برای دشمنی با یک کشور مستقل عضو سازمان ملل متحد که کاملاً به تعهدات خود در ترویج و حمایت از حقوق بشر متعهد است مورد سوء استفاده قرار می‌گیرد.»
خدیجه کریمی "تقلیل آرمان مشترک حقوق بشر به ابزاری برای اهداف سیاسی گروه‌های خاصی از کشورهای غربی" را "وحشتناک و شرم آور" دانست.
کشورهای مخالف با ادبیاتی کاملا مشابه
کشورهایی که در مخالفت با این نشست و مخالفت با قطعنامه علیه ایران صحبت کردند، همه چند جمله یکسان و عبارات مشابه را در صحبت‌هایشان به کار گرفتند.
نماینده روسیه این جلسه ویژه را "غیرسازنده و خارج از چارچوب حقوق بشر" دانست که هدفش "برچسب زدن و فشار بر دولتهاست".
روسیه گفت ایران در چارجوب قوانین بین المللی همه اقدامات لازم را انجام داده است. به گفته او: «هدف اصلی این جلسه تصویب یک قطعنامه سیاسی دیگر است و کمیته حقیقت یاب بدون توافق مقامات ایران به صورت بنیادی غیر مشروع است. ما خواهان توقف هرگونه دخالت در امور ایران و فشار بر این کشور هستیم.»
نماینده کوبا نیز گفت مخالف انتخاب یک کشور خاص و بررسی وضعیت آنجاست و این را "استاندارد دوگانه کشورهای غربی با انگیزه‌های سیاسی" می‌داند. کوبا تصریح کرد که پیش نویس قطعنامه و جلسه امروز "مخالف با روح همکاری" است.
بلاروس هم تشکیل جلسه امروز را "مثال فاحش استفاده ابزاری از حقوق بشر برای فشار آوردن بر ایران بدون توجه به ماهیت ضد حکومتی و خشونت بار اعتراضات در ایران" دانست.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
نماینده بلاروس ایجاد نهاد حقیقت یاب را نیز مثالی از "استفاده ابزاری از حقوق بشر" توسط شورای حقوق بشر سازمان ملل دانست و گفت: «مقامات ایرانی کاملا این توانایی را دارند که به تنهایی و بدون دخالت خارجی مسائل داخلی خود را حل کنند.»
نماینده سوریه نیز استفاده از حقوق بشر به عنوان "ابزار سیاسی برای هدف قرار دادن کشورها به صورت گزینشی" را محکوم کرده و آن را "استاندارد دوگانه کشورهای غربی " دانست.
نماینده بشار اسد گفت: «تشکیل جلسه امروز ادامه رویکرد سیاست زده کشورهای غربی برای دخالت در امور داخلی ایران و ریختن بنزین بر روی آتش شورش‌های داخل ایران است.»
سخنان نهادهای مستقل حقوق بشری
در بخش مربوط به NGOها و نهادهای غیردولتی، محمود امیری مقدم، مدیر سازمان حقوق بشر ایران با اعلام اینکه ایران یکی از بزرگترین کشورهای اعدام کننده در جهان است، این خطر را گوشزد کرد که "شاهد اعدام دسته جمعی معترضان باشیم". او گفت: «مقامات ایران از جمله رییس جمهور این کشور سابقه طولانی در این امر دارند. بنابراین سازمان ملل مسئولیت دارد از این امر جلوگیری کند.»
رها بحرینی نماینده عفو بین‌الملل گفت: «جمهوری اسلامی از واکنش "خویشتن‌دارانه" صحبت می‌کند. کشتن کودکان خویشتن داری نیست. ما حرف‌های کمیسر ویژه را تایید می‌کنیم. ما خواستار مکانیسم پاسخگویی هستیم که باید مدتها پیش ایجاد می‌شد.»