از عشق به پرندگان تا شوق نویسندگی
۱۳۹۴ مهر ۲۴, جمعه
چند سالی است که جاناتان فرانزن به نامی آشنا در گستره ادبیات جهان بدل شده است. نام‌آوری او، هم مدیون کیفیت کارهای خود اوست و هم برکناری یا خالی شدن صحنه ادبی آمریکا از غول‌ها و بزرگانی مانند جان آپدایک، جیمس سالتر، ای. ال. دکتروف، دون دلیلو، توماس پینکون، جان آوستر و ...
فرانزن با رمان "تصحیحات" که سال ۲۰۰۱ منتشر شد در صحنه بین‌المللی به شهرت رسید. این کتاب جوایز فراوانی برده و تا کنون نزدیک به سه میلیون نسخه از آن در جهان به فروش رسیده است.
کتاب بعدی او با نام "آزادی" که در سال ۲۰۱۰ منتشر شد و مثل "تصحیحات" حدود ۷۰۰ صفحه حجم دارد نیز، با استقبال گسترده روبرو شد. این کتاب هم از رهگذر تمرکز روی مناسبات درون یک خانواده وضعیت اجتماعی آمریکا را از زمان زمامداری رونالد ریگان تا کنون به زیر ذره‌بین می‌گذارد.
بیشتر بخوانید:گشتی در "۱۷۰۰ جزیره تخیل" در نمایشگاه کتاب فرانکفورت
فرانزن هم در "تصحیحات" و هم در رمان بعدی‌اش، "آزادی" به مسائل و ناهنجاری‌های خانوادگی می‌پردازد و از رهگذر سرنوشت‌های فردی و جمعی نقبی می‌زند به رابطه فرد و جامعه و مسائل دنیای معاصر، از جمله جهانی‌شدن، آلودگی محیط‌زیست، "جنگ علیه تروریسم" و ...
کتاب تازه فرانزن با عنوان "بی‌گناهی" (معصومیت) نیز به مسائل مشابهی می‌پردازد. پیش‌بینی می‌شود که این اثر نیز در میلیون‌ها نسخه به فروش برسد. او که در دانشگاه برلین آلمانی‌شناسی خوانده و به زبان آلمانی هم مسلط است، در حال حاضر که نمایشگاه بین‌المللی فرانکفورت دائر است، در آلمان حضور دارد و مشغول مصاحبه و سخنرانی و نیز معرفی کتاب "بی‌گناهی" .
موضوع محوری "بی‌گناهی" که بر تصویر قرینه‌هایی میان نظام سابق آلمان شرقی و اینترنت متمرکز است، بازتابی است از نگاه انتقادی فرانزن به اینترنت و فضای مجازی و تاثیر آن بر روابط واقعی انسان‌ها. او هم نظام آلمان شرقی و هم اینترنت را نخبه‌کش تصویر می‌کند و مانعی برای تعمق و تامل و تحقیق واقعی. خود او در چارچوب توصیه‌هایی برای نویسندگی، گفته است: «به سختی می‌توانم باور کنم که کسی هنگام نوشتن به اینترنت دسترسی داشته باشد و باز بتواند داستان خوبی بنویسد.»
جایزه‌ای نه در ارتباط با ادبیات
آخرین سفر فرانزن به آلمان نه صرفا در ارتباط با فعالیت‌های ادبی ، بلکه به خاطر دریافت جایزه "یورونیچر ۲۰۱۵" هم هست که به دلیل توجه و پرداخت ویژه فرانزن به پرندگان در آثارش و در فعالیت‌هایش، به او اعطا می‌شود.
او در مصاحبه‌ای، در توضیح دلیل علاقه‌اش به پرندگان می‌گوید: «برای من پرندگان امکانی هستند که توانایی عشق‌ورزیدن را در درونم زنده نگه می‌دارند و به سوی تلاش برای حفظ زمین سوقم می‌دهند. از این رهگذر انگیزه‌هایی قوی برای نوشتن پیدا می‌کنم، زیرا کارهای من عمدتا حول محور عشق و تلاش برای بهبود جهان دور می‌زنند.»
در رمان "آزادی" یکی ازشخصیت‌ها، "بورگ لوند" است که به پرندگان و زیست و رفتار آنها علاقه‌مند است و می‌کوشد زیستبوم نوعی از چرخ‌ریسک‌ها را از نابودی نجات دهد.
"سمج‌ترین ناظر وضعیت پرندگان"
جایزه "یورو نیچر" از سال ۱۹۹۲ اعطا می‌شود. هیئت داوران این جایزه تصمیم خود به دادن جایزه سال ۲۰۱۵ به فرانزن را به دلیل تلاش او در شناخت و بررسی ۳۳۰ گونه پرنده و فعالیت‌هایش برای حفاظت از پرندگان وحشی دانسته‌اند.
فرانزن سال ۲۰۱۳ در مقاله تأمل‌انگیزی که در نشریه معتبر "نشنال جیوگرافی" منتشر کرد شیوه‌های شکار پرندکان در حوزه مدیترانه را به باد انتقاد گرفت. این مقاله سبب شد که دولت آلبانی یک ممنوعیت دو ساله برای شکار پرندگان وضع کند.
بیشتر بخوانید: "آزادی بیان" شعار اصلی نمایشگاه کتاب فرانکفورت در سال ۲۰۱۵
آلبانی از کانون‌های اصلی شکار پرندگان در منطقه بالکان و حوزه آدریاتیک است و بنا بر آمارها سالی دو میلیون پرنده در این کشور شکار می‌شوند. گزارش فرانزن بر مبنای صحبت او با شکارچی‌های منطقه و راهیابی به دلایل شکار و بی‌ثمرماندن طرح حفاظت از پرندگان در منطقه، متمرکز است و از سفرهای او به کشورهایی مانند ایتالیا و مالت و مصر با هدف ترغیب مقام‌های این کشورها برای پایان دادن به شکار بی‌رویه گونه‌های مختلف پرندگان حکایت دارد.
تلاش‌ها و پیگیری‌های فرانزن در زمینه حفظ گونه‌های پرندگان و جانوران و دغدغه‌های او در مورد گرمایش اقلیمی زمین به حدی است که در دنیا به "سمج‌ترین ناظر وضعیت پرندگان" معروف شده است.
فرانزن به هنگام دریافت جایزه "یورونیچر" گفت که هفته‌ها می‌تواند بدون کاغذ قلم سپری کند، ولی برایش دشوار است که روزی را بدون نظاره پرندگان بگذراند.