"آزادی بیان" شعار اصلی نمایشگاه کتاب فرانکفورت در سال ۲۰۱۵
۱۳۹۴ مهر ۲۲, چهارشنبه
شصت و هفتمین دوره‌ی نمایشگاه کتاب فرانکفورت تحت شعار "آزادی بیان"، با سخنرانی پرشور سلمان رشدی، نویسنده‌ی بریتانیایی هندی‌تبار روز ۱۳ اکتبر گشایش یافت. این نویسنده‌ی جنجال‌برانگیز در نطق خود سانسور دولتی و خودسانسوری را مورد نکوهش قرار داد و گفت آن‌چه که امروزه آزادی بیان را تهدید می‌کند، «عدم مدارایی است که از باورهای مذهبی سرچشمه می‌گیرد.»
بیشتر بخوانید: سخنرانی سلمان رشدی در نمایشگاه کتاب فرانکفورت در ضرورت آزادی بیان
او از برخی از "متفکران غربی" انتقاد کرد که آزادی بیان را به عنوان یک اصل جهانی به رسمیت نمی‌شناسند و معتقدند که آن، یک ویژگی فرهنگی است و تنها در چند کشور اعتبار دارد. او تاکید کرد: «آزادی بیان، یک اصل جهانی است.»
"سیاسی‌ترین" دوره‌ی نمایشگاه
"آزادی بیان" شعاری است که اغلب برنامه‌های این دوره‌ی نمایشگاه نیز بر اساس آن تدارک دیده شده است. برگزارکنندگان این نمایشگاه، این دوره را یکی از "سیاسی‌ترین" دوره‌های بازار کتاب فرانکفورت معرفی می‌کنند.
بررسی نقش مذهب، به ویژه دین اسلام از زوایای گوناگون، در جلسات متعدد بحث و گفت‌وگو، در مرکز برنامه‌های جشن کتاب امسال قرار دارد که در آن بیش از ۷ هزار ناشر از ۱۰۴ کشور جهان حضور دارند و بیش از ۷۸ هزار عنوان تنها به زبان آلمانی عرضه می‌شود.
نزدیک به ۸ هزار روزنامهنگار و بنگاه خبرگزاری برای ارسال خبر از این نمایشگاه اقتصادی ـ فرهنگی به فرانکفورت آمده‌اند.
جلسات بحث نمایشگاه درباره‌ی اسلام
سلمان رشدی، تنها نماینده‌ی سیاسی ـ ادبی این نمایشگاه نیست که به بهانه‌ی توهین به موازین اسلامی، ۲۵ سال است که مورد غضب مدافعان این مکتب قرار گرفته است. حامد عبدالصمد، کنشگر و نویسنده‌ی آلمانی مصری‌تبار نیز که با کتاب "محمد، یک تسویه‌حساب" از میهمانان این نمایشگاه است، بارها از سوی اسلام‌گرایان افراطی تهدید به قتل شده و جلسات داستان‌خوانی او تنها با اجرای تدابیر امنیتی شدید، برگزار می‌شود.
عبدالصمد در تازه‌ترین اثر پژوهشی خود ریشه‌های خشونت و تاریخ شیوه‌های اعمال آن در اسلام را مورد بررسی قرار داده است. روزنامه‌ی آلمانی "اشتوتگارتر تسایتونگ"، عبدالصمد را "ستاره‌ی مردم‌پسند شکاکان به مذهب" خوانده است.
بیشتر بخوانید: نامه‌نگاری ایران درباره حضور سلمان رشدی در نمایشگاه فرانکفورت
یکی دیگر از بحث‌هایی که در رابطه با اسلام سیاسی و نقش آن در جوامع غربی در این نمایشگاه برگزار می‌شود، این عنوان را دارد: "آیا اسلام به عنوان مذهبی که مورد سوء‌استفاده قرار گرفته، تهدیدی برای آزادی غرب است".
افزون بر این شماری از اسلام‌شناسان آلمان و اروپا در جلسه‌ای با عنوان "اعتقاد و ایمان در اسلام"، به مسئله‌ی پیروی از موازین و اصول این دین می‌پردازند.
"جزیره‌ی بالکان به عنوان میهن مسلمانان در اروپا"، نیز موضوع بحثی است که نویسندگانی مانند رفیق شامی، نویسنده‌ی آلمانی سوری‌تبار، ثریا شالف، نویسنده‌ی اسرائیلی که در سال ۲۰۰۴ در اثر انفجار بمب اسلام‌گرایان زخمی شد و فریدون زیموگلو، نویسنده‌ی آلمانی ترک تبار در آن شرکت دارند.
جایزه به نویسنده‌ی مسلمان
اهدای "جایزه‌ی صلح کتاب‌فروشان آلمان" به نوید کرمانی، نویسنده‌ی آلمانی ایرانی‌تبار نیز در چارچوب برنامه‌های آموزشی و روشنگرانه‌ی این نمایشگاه در باره‌ی اسلام می‌گنجد. کرمانی در کتاب جدید خود با عنوان "شگفتی‌های باورنکردنی ـ درباره‌ی مسیحیت" به اصول، تاریخ و نقش مکتب مسیح در جهان امروز می‌پردازد.
هیات داوران "جایزه‌ی صلح کتاب‌فروشان آلمان" دلیل اهدای آن را به کرمانی، فعالیت‌های اجتماعی او نامیده است که "یکی از صداهای مهم جامعه‌ی ما" به حساب می‌آید: «جامعه‌ای که باید اکنون، به مراتب بیش از پیش به تجربیات انسان‌هایی که ملیت و مذهب دیگری دارند، بپردازد.»
این اسلام‌شناس مسلمان، چندی پیش سیاست پناه‌جوپذیری آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان را ستوده بود و نسبت به "نسل‌کشی اقلیت‌های مذهبی به دست تروریست‌های دولت اسلامی" هشدار داده بود.
حلقه‌ی اول
حضور کشور اندونزی به عنوان "میهمان ویژه‌ی" این دوره از نمایشگاه کتاب، نیز بیش از پیش به برگزارکنندگان این امکان را می‌دهد، نقش سیاسی ـ اجتماعی دین اسلام را در جامعه‌ای در حال رشد به نمایش بگذارند.
نزدیک به ۷۰ نویسنده، شاعر، ناشر، هنرمند و روزنامهنگار در برنامه‌های گوناگون این کشور که "۱۷۰۰ جزیره‌ی تخیل" عنوان دارد، شرکت می‌کنند و چشم‌انداز گسترده‌ا‌ی از زندگی در این سرزمین ۲۵۰ میلیونی مسلمان ارائه می‌دهند.
شصت و هفتمین دوره‌ی نمایشگاه کتاب فرانکفورت تا روز ۱۸ اکتبر (۲۶ مهر) ادامه دارد.