واکنش‌ها به اعدام عبدالمالک ریگی
۱۳۸۹ خرداد ۳۱, دوشنبه
پیش از اعدام ریگی چه گذشت؟
سایت «جنبش مقاومت مردمی ایران- جندالله» پیش از اعدام ریگی گزارشی را منتشر کرد که این گروه به دستورعبدالمالک ریگی قصد داشته است، با مقام‌های ایرانی مذاکره کند. همراه این گزارش یک نوار ویدئویی حاوی پیام رگی نیز منتشر شده است.
عبدالمالک ریگی در پیام ویدیوئی خود از شورای رهبری جندالله شخصا درخواست کرده که به مذاکرات با دولت جمهوری اسلامی ایران ادامه دهند. عبدالمالک ریگی تائید کرده است که بین جندالله و جمهوری اسلامی پیش ازاین گفتگو و مذاکراتی انجام گرفته است.
مذاکرات از زمان خاتمی آغاز شد
به‌نظر دکترعبدالستار دوشوکی، از "مرکز مطالعات بلوچستان" در لندن، مذاکرات از زمان خاتمی که چند تن از اعضای جندالله در زندان بودند، شروع شده بود، ولی در زمان به قدرت رسیدن احمدی نژاد ادامه نیافته است.
دوشوکی همچنین می‌گوید: «جندالله دولت ایران را در شکست مذاکرات متهم دانست. اما ۹ روز پیش از اعدام ریگی، جندالله به دلیل آزادی اعضای زندانی از جمله عبدالمالک و فشاری‌هائی که در آنسوی مرزها به این گروه می‌آمد بخصوص پس از بمب‌‌گذاری پیشین مقام‌های پاکستان به این گروه فشار می‌آورد که قائله را بصورت مذاکره حل کنند. به همین دلیل جندالله وارد مذاکره شد اما بعد از مدتی متوجه شدند که هدف دولت ایران ردیابی و شناسائی بوده و پس از آن هم ادامه پیدا نکرد.»
دلیل اعدام سریع ریگی
برخی از محافل دیگر بلوچ می‌گویند، مذاکرات بین جندالله و دولت ایران حتی پس از دستگیری عبدالمالک ریگی هم ادامه داشته است. اما دادگاه انقلاب دستور حکم اعدام او را زودهنگام صادر کرد.
دلیل آن را دکتر عبدالستار دوشوکی اینگونه توضیح می‌دهد: «اعدام زودهنگام آقای ریگی مثل بقیه‌ی موارد پرونده‌ی او، مثل نحوه‌ی دستگیری و بردن او به تهران و نقش کشورهای همسایه سئوالاتی هستند که پاسخ به آنها آسان نیست. یکی از دلایل این است که خانواده‌های قربانیان اقدامات جندالله، اصرار داشتند که در مورد ریگی ملاحضات سیاسی و امنیتی، قصاص را به تاخیر نیاندازند.»
اعدام ریگی «عبرت برای دیگران»
مقام‌های بلندپایه جمهوری اسلامی ایران اعدام عبدالمالک ریگی را تبریک گفتند. حجت‌الاسلام علی‌اكبر فصيحی، مشاور رئیس مجلس شورای اسلامی، در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس می‌گوید: «يک اعدام برای وی كم است و اگر می‌شد بايد دوباره او را زنده كرده و به تعداد آدم‌هايی كه كشته است وی را اعدام كرد.»
فصیحی اضافه می‌کند، اعدام ریگی مایه‌ی عبرت کسانی است که می‌خواهند دنباله رو او باشند و ببینند که عاقبت خیانت و فتنه همین است.
بلوچ‌ها چه فکر می‌کنند؟
عبدالمالک ریگی اعتراف کرده است که با برخی از گروههای سیاسی بلوچ‌های خارج از کشور از جمله با "حزب مردم بلوچستان" در ارتباط بوده است. ناصر بلده‌ای، سخنگوی "حزب مردم بلوچستان" در گفتگو با دویچه‌وله می‌گوید که حزب او هیچگونه رابطه‌ای با گروه جندالله ندارد و به لحاظ فکری هم حزبش با جندالله فرق می‌کند.
آقای بلده‌ای تاکید می‌کند که گروههای سیاسی بلوچستان مخالف عملیات خشونت‌آمیز هستند و "سازمان حقوق بشر بلوچستان" حتی رسما از این گروه درخواست کرد که به اقدامات خشونت آمیز دست نزند.
حمایت از ریگی در خارج از کشور
دکتر عبدالستار دوشوکی از مرکز مطالعات بلوچستان در لندن، در مقاله‌ای تحت عنوان، "حقایق زندگی عبدالمالک ریگی از صعود تا سقوط" می‌نویسد که امکان نظرسنجی دقیقی در بلوچستان ایران درباره‌ی نفوذ و یا پایگاه جندالله یا عبدالمالک ریگی وجود ندارد.
اما او درباره‌ی بلوچ‌های مقیم خارج چنین می‌نویسد: «در میان بلوچ‌های ساکن خارج، مثلا در اروپا حتی تظاهراتی به حمایت از ریگی برگزار شده و بیش از ۸۰ درصد از بلوچ‌های مقیم اروپا علیرغم مخالفت با شیوه‌ها و روش‌های مرگبار ریگی، از او طرفداری کردند.»
احتمال تغییر روش مبارزاتی جندالله
ولی به‌نظر ناصر بلده‌ای، سخنگوی حزب مردم بلوچستان، بلوچ‌ها مخالف روش‌های قهرآمیز هستند. وی در گفتگو با دویچه‌وله احتمال می‌دهد که روش مبارزاتی جندالله در شرق ایران در آینده تغییر یابد.
وی می‌افزاید: «با توجه به اینکه مسائل بلوچستان و ایران به لحاظ بین‌المللی مطرح هست و یک جنبش دمکراسی‌خواهی هم در مرکز ایران بوجود آمده و ممکن است گروه جندالله در آینده روش خود را تغییر بدهد و به راه مسالمت‌آمیز کشانده شود. من امیدوارم در آینده در بلوچستان مبارزات فقط به شکل مسالمت‌آمیز باشد و از مبازه‌ی خشونت‌آمیز جلوگیری بکنیم. در این دوران تعداد زیادی از جوانان بلوچ اعدام شدند و باید این خاتمه پیدا بکند و بهترین روش هم روش مسالمت‌آمیزهست.»
واکنش جندالله، ادامه خشونت
اما پس از اعدام ریگی، گروه جندالله با صدوراطلاعیه‌ای هشدار داد که "با قدرت و ایمان، به راه جهاد و مبارزه علیه ظلم و بی‌عدالتی" ادامه خواهد داد.
آگاهان به مسائل بلوچستان ایران با توجه به این واکنش جندالله، پیش‌بینی می‌کنند که خشونت‌ها و اقدامات نظامی این گروه در بلوچستان ادامه پیدا کند.
برخی از تحلیل گران به این هم اشاره می‌کنند که در سال‌های اخیر در بلوچستان فعالیت‌های مدنی به شدت سرکوب شده و سیاست دولت احمدی‌نژاد نیز زمینه و شرایط را برای فعالیت‌ها و گرایش‌های تند و افراطی در بلوچستان فراهم کرده است.
چشم انداز درگیری‌های بلوچستان
بنظر آقای دوشوکی، از مرکز مطالعات بلوچستان، ریگی و گروه جندالله محصول شرایط و محیط تبعیض و بی‌عدالتی هست که هنوز در بلوچستان وجود دارد. وی همچنین اشاره می‌کند، حتی انواری و شهریاری، نمایندگان سیستان و بلوچستان در مجلس که طرفداران دولت هستند، اعتراف کردند که بستر رشد گروههائی مثل جندالله هنوز وجود دارد.
دوشوکی معتقد است که امکان اینکه گروه جندالله و یا گروههای مشابه برای همیشه از بین برود بسیار کم هست. وی می‌گوید: «قبل از جندالله هم این گروهها بوده و الآن هم در ۳ هفته‌ی اخیر در زاهدان حرکت "البدر سراوان" و "لشکر مالکی"، گروه "فدائیان عمر" اقداماتی انجام داده‌اند. علیرغم دستگیری ریگی و محدود شدن فضا در کوههای آنسوی ایران، اکنون این عملیات‌ها به شهر زاهدان کشیده شده است.»
آگاهان به مسائل سیاسی بلوچستان پیش‌بینی می‌کنند، سرکوب دولت در بلوچستان و ترور از سوی جندالله تشدید پیدا خواهد کرد. آنها هشدار می‌دهند، ادامه‌ی این روند در بلوچستان سبب خواهد شد که بسیاری ازجوانان بلوچ جذب گروههای افراطی شوند. بنظراینان بازنگری و تغییر در سیاست‌های دولت در بلوچستان می‌تواند به آرامش در شرق کشور کمک کند.
طاهر شیرمحمدی
تحریریه: مصطفی ملکان