روز جهانى پناهجويان / گفتگو با حنيف حيدرنژاد
مصاحبه‌گر: بهرام محیی
دویچه‌وله: آقای حیدرنژاد، با تشکر از فرصتی که در اختیار ما گذاشته‌اید. گزارشهای رسمی که بمناسبت روز جهانی آوارگان و پناهندگان منتشر شده‌اند، حاکی از آنند که تعداد پناهندگان نسبت به سالهای گذشته کاهش نشان می‌دهد. وضعیت پناهندگان بطور اعم و پناهندگان ایرانی بطور اخص در کشور آلمان چگونه است و اساسی‌ترین مشکلات آنان چیست؟
حنیف حیدرنژاد: بله درست می‌گوید. این گزارشی که می‌گوید تعداد پناهجوها در سراسر جهان کاهش پیدا کرده کاهش پیدا کرده کاملا درست است. آماری که خود کمیساریای عالی امور پناهندگان سازمان ملل متحد، آمار سال ۲۰۰۵، منتشر کرده است نشان می‌دهد که پناهجوها در سال ۲۰۰۴ که جمعیت آن ۵/۹ میلیون نفر بود، در سال ۲۰۰۵ به ۴/۸ میلیون نفر رسیده، یعنی جمعیت کاهش پیدا کرده است. از این نظر درست است. ولی باید در نظر داشت که اکثریت این جمعیت به همان کشورهای همسایه خودشان فرار کرده و آواره شده‌اند و در واقع یک پناه امنی را جستجو می‌کنند و اگر کشورهای صنعتی و یا کشورهایی را که در اروپای غربی قرار دارند در نظر داشته باشیم، آماری که باز سال ۲۰۰۵ همین کمیسیاری امور پناهندگان منتشر کرد نشان می‌دهد که تنها حدود ۳۳۶هزار نفر به این کشورهای صنعتی آمده‌اند. بنابر این اینجا مهم است که تاکید بشود، درست است که جمعیت پناهنده‌ها کاهش پیدا کرده، ولی جمعیت اکثر پناهنده‌ها در همان کشورهای منطقه و یا همسایه متمرکز شده‌اند و سهم کمتری به کشورهای اروپایی آمده‌اند.
دویچه‌وله: بله. بخش دوم پرسش من این بود که وضعیت پناهندگان در آلمان بطور اعم و پناهندگان ایرانی بطور اخص چگونه است و اساسی‌ترین مشکلات...
حنیف حیدرنژاد: بله. در این مورد هم باز به همین ترتیب می‌شود گفت که در کشورهای اروپایی بطور عام و در آلمان بعنوان یکی از این کشورها آمار پناهجوها بازهم سیر نزولی نشان می‌دهد. به این ترتیب که مثلا، سال ۲۰۰۵ آماری که وزارت کشور آلمان منتشر کرد نشان می‌داد که تقریبا ۲۹هزار نفر ما متقاضی پناهندگی در آلمان داشتیم و اینبار نسبت به سالهای قبل یک رکورد حساب می‌شد. به این معنی که اگر بخواهیم نسبت به سال ۱۹۸۳ حساب بکنیم، دیگر پایین‌ترین رقم را نشان می‌دهد. بنابراین در کشور آلمان، شمار متقاضی‌ها خیلی پایین آمده‌اند، در مورد ایرانی‌ها باید گفت که این سیر نزولی بازهم کماکان خودش را به همین ترتیب نشان می‌دهد. برای مثال در کشور آلمان سال ۲۰۰۵ را اگر در نظر بگیریم، باز آماری که وزارت کشور آلمان منتشر کرده نشان می‌دهد که در سراسر سال ۲۰۰۵ فقط ۹۲۹ نفر ایرانی متقاضی پناهندگی بوده‌اند که از این تعداد هم تقریبا می‌شود گفت، آنقدر که یادم هست، ۴۴۰ نفرشان براساس آن ماده‌ی پناهندگی سیاسی قبولی گرفته‌اند و باز تا آنجا که یادم هست، یک رقمی حدود ۶درصد هم از همین متقاضی‌ها توانسته بودند قبولی براساس یک ماده‌ی دیگر دریافت کنند. بله! پناهنده‌های ایرانی هم آمارش رو به کاهش است.
دویچه‌وله: اشاره به آن گزارش کمیساریای سازمان ملل کردید. در آن گزارش هم از جمله آمده که مشکلات عمدتا در مرزهای ملی هست. خیلی‌ها در کشورهای خودشان درحال فرار هستند. آیا در مورد آوارگان ایرانی که در واقع در داخل کشور هستند می‌توانید اطلاعاتی در اختیار ما بگذارید؟
حنیف حیدرنژاد: متاسفانه از این نظر، شما می‌دانید، سانسور و محدودیت‌هایی که وجود دارد اطلاعاتی بصورت دقیق به بیرون منتشر نمی‌شود. این یکی از وظایف اداره پناهندگی هست در آلمان که بررسی بکند کسی که در آلمان تقاضای پناهندگی می‌کند، آیا امکانش بوده که در کشور خودش به منطقه‌ی دیگری برود و بتواند در امنیت زندگی بکند یا نه. در این مورد من می‌توانم بگویم، حداقل براساس تصمیم‌گیری‌ها و گزارشات اداره «بوندس آمت» برای پناهندگی در آلمان، در ایران هیچ منطقه‌ی امنی پذیرفته شده نیست. یعنی به این صورت نیست که ادارات پناهندگی در آلمان قبول کرده باشند که بله! اگر کسی در ایران جانش در خطر باشد از طرف حکومت، می‌تواند برود در یک منطقه دیگر و در امنیت زندگی بکند. این یک مسئله‌ی ردشده است از طرف اداره پناهندگی و دادگاههایی که به امور پناهندگی در آلمان رسیدگی می‌کنند. اما اگر اجازه بدهید، چون شما به مسئله‌ی پناهنده‌ها در آلمان اشاره کردید، من به چند نکته اشاره کنم و آن اینکه، سازمان عفو بین‌الملل یا همان (امنستی اینترنشنال) درگزارش سال ۲۰۰۵ خود بازهم آلمان را مورد انتقاد قرار داد و اعلام کرد که این کشور به دلیل نوع رفتاری که با پناهنده‌ها و پناهجوها دارد امتیاز منفی در مورد مسایل حقوق بشری می‌گیرد. یک، به لحاظ اینکه تقریبا ۲۰۰هزار نفر در آلمان هستند که موقعیت پناهندگی آنها رد شده و از این تعداد ۱۲۰ هزار نفر هستند که بیش از ۱۰ سال است در آلمان این وضعیت را دارند و ادارات امور پناهندگی و ادارات امور خارجی هم به این وضعیت رسیدگی نمی‌کنند و این باعث شرایط بسیار غیرانسانی برای این افراد شده است. از طرف دیگر نوع رفتار و فشارهای مستقیم و غیرمستقیم که به لحاظ روحی‌ـ روانی روی این افراد می‌آید باعث خیلی از مشکلات روزمره برای اینها شده که به همین دلیل سازمان عفو بین‌الملل آلمان را مورد انتقاد قرار داد.
دویچه‌وله: آقای حیدرنژاد از وقتی که در اختیار ما گذاشتید سپاسگزارم.