آیا آلمان باید در بازسازی سوریه سهم بگیرد؟

طارق م. معمولا با خانواده اش در حلب صحبت می کند. او سال ۲۰۱۵ زمانی که فقط ۲۳ ساله بود، از طریق مسیر بالقان به آلمان فرار کرد. او نمی خواهد نام واقعی اش ذکر شود، چراکه او از انجام وظیفه عسکری گریخته است. او نمی خواست در عملیات رژیم که در غرب شهر جریان داشت، اشتراک کند. در این منطقه خانواده اش زندگی می کردند. در منطقه شرقی حلب شورشیان چهار سال در برابر حملات رژیم و حامیان خارجی اش مقاومت می کردند. جنگنده های روسی پس از آن این منطقه را به شدت بمباردمان کردند و بالاخره در دسمبر سال ۲۰۱۶ حکومت اسد توانست تمام شهر را دوباره تحت کنترول درآورد.

پیامدهای این نبرد ویرانگر هنوز هم دیده می شوند. زیرساخت ها به شمول سیستم آبرسانی و برق کاملا ویران شدند. طارق از خانواده اش می شنود که شهر چگونه ویران شده است. او می گوید وضع در شرق شهر بدتر است. به گفته وی اظهارات والدینش و عکس ها و فیلم ها از منطقه فقط انبوهی از ویرانه ها را نشان می دهند. طارق می گوید بازسازی منطقه شرقی شهر "حتی در صورتی که پولش را هم کسی تامین کند، فعلا مطرح بحث نیست".

سیاست آلمان بدون مسیری مشخص

امروزه رژیم اسد با حمایت ایران و روسیه دو سوم خاک سوریه را کنترول می کند؛ اما به گفته طارق هنوز هم در مناطقی مثل ادلب شورشیان مخالف رژیم فعال هستند و جنگ جریان دارد. به تازگی نبرد سنگینی برای گرفتن ادلب آغاز شده و جریان دارد.

بسیاری از شهرهای سوریه به شدت ویران شده و به تپه هایی از خاک و خاکستر تبدیل گشته اند. به این ترتیب بازسازی سوریه یک سوال قابل تامل است. پیش از همه این پرسش مطرح می شود که کی این روند را تامین مالی می کند؟ نه رژیم سوریه و نه هم روسیه و ایران می خواهند به تنهایی هزینه ها را متقبل شوند. استیفان دیمیستورا فرستاده ویژه سازمان ملل متحد برای سوریه برآورد کرده که بازسازی ساختارهای اساسی در سوریه به ۲۵۰ میلیارد دالر نیاز دارد. رژیم سوریه این مبلغ را ۴۰۰ میلیارد دالر برآورد کرده است. 

روسیه قبلا از اروپا خواستار کمک در تامین مالی بازسازی سوریه شده است. هرچند انگلا مرکل، صدراعظم آلمان در دیدارش با پوتین اخیراَ به یافتن راه حلی مشترک آلمانی – روسی اشاره کرد، در حلقات سیاسی در برلین پاسخ روشنی در مورد شمولیت آلمان در بازسازی سوریه وجود ندارد. احتمال چنین مشارکتی رد نشده است.

هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان در ماه اپریل ۲۰۱۸ در کنفرانس سوریه در بروکسل گفت که آلمان طرفدار یک راه حل سیاسی برای بحران سوریه و بازسازی این کشور ویران شده است. اشتفان زایبرت، سخنگوی حکومت آلمان نیز اعلام کرد که آلمان می خواهد در تلاش های بین المللی برای یافتن یک راه حل سیاسی برای سوریه سهم بگیرد تا مردم این کشور بتوانند یک زندگی مناسب داشته باشند.

هنوز کسی نمی داند که نظم پس از جنگ در سوریه چگونه می تواند باشد. رولف موتسنیش، کارشناس مسائل سیاست خارجی از حزب سوسیال دموکرات به این باور است که ابتدا باید راه حلی قانونی و بین المللی برای جنگ سوریه پیدا شود. وی به دویچه وله گفت: «این راه حل باید طوری باشد که بازگشت همه مردمی را که می خواهند دوباره به کشورشان سوریه برگردند، نیز ممکن سازد».

صدها هزار مهاجر سوریایی که از جنگ های ویرانگر در این کشور فرار کرده اند، به آلمان آمده اند. طبعا آلمان می خواهد در بدل پرداختن پول برای بازسازی سوریه، روند بازگشت مهاجران این کشور فراهم گردد؛ مسئله ای که رژیم اسد قبلا محدودیت های زیادی برای آن وضع کرده است. چندی پیش اسد برای مهاجران این کشور وقت تعیین کرد تا به کشورشان بازگردند، در غیر آن جایدادهای شان در سوریه مصادره می شود.

اسد سوریه ای همگون می خواهد

بشار اسد تردیدی باقی نمی گذارد که چگونه سوریه ای در آینده می خواهد. او فعلاَ تلاش می کند هر دورنمایی برای صلح را نابود کند. وی در کنفرانسی در دمشق در سال ۲۰۱۷ گفت که اگرچه جنگ سوریه را ویران کرد و افراد زیادی را کشت، اما باعث شد که جامعه این کشور همگون گردد.

گیدو اشتاینبرگ، متخصص شرق میانه در بنیاد «علم و سیاست» در برلین در مورد فرمان شماره ۱۰ رژیم که اجازه می دهد دولت اموال مهاجران خارج از کشور را مصادره کند، گفت: «برداشت من این است که دولت سوریه به طور سیستماتیک جمعیت مناطقی را که شورشیان قوی تر بودند کم می سازد و براساس علایق خودش گروه های مشخص قومی را تعیین کرده و مناطق آنان را بازسازی می کند». براساس این فرمان اگر مهاجران در جریان یک سال بازگشت نکرده و ادعای مالکیت نکنند، دارایی ها و جایدادشان ضبط می گردد.

به گفته اشتاینبرگ، اگر مهاجران از مخالفان رژیم و یا مناطق مربوط به آنان باشند و دوباره به سوریه بازگردند، امکان این وجود دارد که تعقیب شده، بازداشت شوند و یا به قتل برسند.

در چنین وضعیتی حالا این سوال مطرح می شود که آیا آلمان باید در روند بازسازی سوریه سهم بگیرد یا خیر؟ این هم مشخص نیست که آیا طارق که از منطقه شرق حلب و پایگاه مستحکم سابق شورشیان مخالف رژیم است، آیا می تواند از آلمان برگردد و جایدادهایش را پس بگیرد و بازسازی کند!

دیانا هودلی/ر.ش