İran’da gerginlik had safhada

İran yönetimi, tartışmalı cumhurbaşkanlığı seçim sonuçlarını protesto etmek amacıyla düzenlenmesi planlanan gösterilere günlerdir yasak koyuyor. Ancak muhalifler yasaklara aldırış etmiyor.

Bugün de Tahran'da binden fazla kişi sokaklara çıktı. Polisin göstericilere göz yaşartıcı gazla müdahale ettiği belirtildi. Ancak İran Devrim Muhafızları son açıklamasıyla, ülkede gelecek günlerde daha sıkı önlemler alınacağının sinyalini verdi. Devrim Muhafızları, caddelere taşacak her tür protesto gösterisinin, "devrimci müdahaleyle" bastırılacağını açıkladı. İran'da Meclis Adalet Komisyonu Başkanı Ali Şahruki ise cumhurbaşkanlığı seçim sonuçlarına itiraz eden Mir Hüseyin Musevi'nin, "sokak protestoları çağrısında bulunarak ulusal güvenliğe karşı hareket ettiği için yargılanması yönünde zeminin hazır olduğunu" öne sürdü. Öte yandan, olağanüstü toplanan İran Meclisi, "müdahaleci" olarak nitelendirdiği, ABD ve Avrupa ülkelerinden gelen son tepkileri görüştü.

Tahran’dan Batı’ya suçlama

İran’da cumhurbaşkanlığı seçim sonuçlarına itiraz amacıyla başlatılan gösterilerde şiddetin dozu giderek artıyor. Ancak sertlik sadece gösterilerde değil, artık liderlerin açıklamalarında da görülüyor. İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad, ABD ve İngiltere’den “İran’ın içişlerine müdahale etmeye son vermelerini” istedi. İran meclisinde, İngiltere, Fransa ve Almanya ile ilişkilerin gözden geçirilmesi çağrısı yapıldı. İran Dışişleri Bakanı Manuçher Mutteki ise İngiltere’yi "seçimleri sabote etmekle" suçladı. İranlı grupların İngiltere Büyükelçiliği önünde gösteri planlamaları gerilimi artırırken; Londra, büyükelçilik çalışanlarının ailelerini tahliye kararı aldı.

Almanya: İddialar anlamsız ve gülünç

Batılı siyasetçi ve diplomatlar, İran’daki gösterilere müdahale edildiği yönündeki suçlamaları reddediyor. Alman Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Gernot Erler de bu tarz iddiaları asılsız olarak nitelendirdi:

“Bunun, komplo teorilerinin üretildiği İran’daki rejim tarafından suiistimal edildiği doğru. Ne yazık ki bu iddiaları, Ayetullah Hamaney’in cuma hutbesinde de dinlemek zorunda kaldık. Hamaney, İran'daki gösterilerin dışarıdan yönlendirildiğini de öne sürdü. Yasağa rağmen cumartesi günü yüz binlerce insan Tahran’da kendiliğinden sokaklara dökülüyorsa, bunun dışarıdan yönlendiriliyor olması fikri tümüyle anlamsız ve gülünç. Tabii ki bu, aslında protestoları bir 'suç unsuru' gibi göstermek ve bu eylemlere halkın ilgisini azaltmak amacıyla yapılıyor. Bu ne yazık ki geçmişte de kullanılan bir yöntem.“

“Batı’dan uzaklaşmak İran için dezavantaj”

Eğer İran tehditlerini gerçekleştirip, Batı ile ilişkilerini sınırlandırırsa bu ne gibi sonuçlara yol açabilir? Federal Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Erler, bunun özellikle İran halkının aleyhine olacağı görüşünde:

"Bu her şeyden önce İran için bir dezavantaj olurdu çünkü İran da dünya genelindeki ekonomi krizinden etkilendi. İran da elindeki kaynakları dünya pazarına satmak zorunda. Böyle bir tutum, İran’la ticari ilişkileri bulunan diğer ülkelerde de ekonomik durumun kötüleşmesine yol açabilir. Kaldı ki böyle bir adımdan, her şeyden önce ekonomik gelişmelerden zaten memnun olmayan İran halkı etkilenirdi. Bu, aynı zamanda İran’daki yönetim için de çok yüksek risk içeren bir program.”

Almanya Dışişleri Bakanlığı, İran’ın Berlin büyükelçisini bugün bakanlığa davet ederek, “Batı’nın İran’ın içişlerine karıştığı” iddialarını reddetti. Berlin, barışçıl protestoların şiddet kullanılarak bastırılmasına son verilmesini isterken, İran’daki Alman basın mensuplarına uygulanan sınırlamaların da kaldırılmasını talep etti.

AB sert eleştirisini yineledi

AB de İran yönetimine yönelik sert eleştirisini yineledi. 1 Temmuz'da AB Dönem Başkanlığı'nı devralacak olan İsveç'in Dışişleri Bakanı Carl Bildt, ölüm olaylarını şiddetle kınadıklarını açıkladı. Bildt, barışçıl gösterilere izin verilmesi çağrısında bulundu.

AB Dönem Başkanı Çek Cumhuriyeti, İran’ın Prag büyükelçisini bakanlığa çağırarak, suçlamalara ve protestoculara uygulanan şiddete tepki gösterdi. Çek Cumhuriyeti, tüm AB üyesi ülkelere çağrıda bulunarak, benzer şekilde tepki göstermelerini istedi.

BS/MÇ/AŞ, dpa/AFP/AA/Reuters/DW