Vezët të pazëvendësueshme
Vezët qofshin të rrahura, apo syze, janë të pazëvendësueshme, jo vetëm për Pashkë. Edhe veza e zier ka qenë fillimisht në furrik me lëvozhgë të bardhë, ose kafe. Çfarë ka ndodhur me të ndërkohë?
Vezët tradicionale të Pashkëve
Tani është përsëri koha e vezëve tradicionale të pashkëve. Deri në shekullin e 13-të mbërrin ky zakon. Ishin fillimisht priftërinjtë, që u shpërndanin pjesëtarëve të bashkësisë vezë të ziera fort, të lyera me ngjyrë të kuqe, një simbol i ringjalljes së Jezusit. Më vonë njerëzit filluan t'i ngjyrosnin dhe t'i pikturonin vetë vezët dhe t'i shpërdanin.
Veza e përsosur për mëngjes
Për vezën e përsosur për mëngjes ka preferenca të ndryshme Shumica e preferojnë të bardhën e vezës të fortë, ndërsa të verdhen e vezës të butë. Një menyrë është një lugë e vogël me kripë në ujë të nxehtë, që mpiks të bardhën e vezës, nëse veza çahet. Më e rëndësishmja është koha e zierjes. Për vezët më të vogla nevojiten pesë minuta, për më të mëdhatë gjashtë minuta.
Të bardha apo kafe?
Shumë mendojnë se ngjyra e lëvozhgës së vezës, varet nga ngjyra e puplave të pulës. Është krejtësisht e gabuar. Kjo ka lidhje me ngjyrën e llapës së veshit të pulës. Pulat me veshë të bardhë bëjnë vezë të bardha, pulat me veshë të kuq bëjnë zakonisht vezë me lëvozhgë në ngjyrë bezhë në kafe.
Përse është veza ovale?
Mbajtësja e ruan vezën e rrumbullakët të mos rrëshqase e të bjerë në tokë. Megjithëse një formë këndore do të kishte qenë ndoshta më praktike, forma e rrumbullakët ka arsyen e vet. Në çeljen e vezëve. Falë shpërndarjes inteligjente të peshës, veza e duron shumë mirë peshën e pulës dhe mund të mbante madje edhe disa kilogramë të tjerë.
Nga e lëngët në të ngurtë
Një e bardhë veze përbëhet nga gati 90% ujë dhe 10% proteina. Këto të fundit janë të përbëra nga aminoacidet, të cilat formojnë zinxhirë të gjatë. Kur veza nxehet, ato humbasin mbajtjen te njëra-tjetra, molekulat dhe atomet fluturojnë në mënyrë konfuze andej këndej, në kërkim të partnerëve të rinj. Me anë të këtij rrjeti e bardha e lëngshme e vezës forcohet, pasi arrin rreth 85 gradë celsius.
E verdha e vezës
E verdha e vezës përbëhet prej ujit, yndyrës, kolesterolit, mineraleve, vitaminave dhe proteinave. Kjo përzierje vepron si emulgator. Ajo pengon lëngjet të përzihen me njëra-tjetrën, për shembull, në prodhimin e majonezës, salcës hollandeze, apo akullores. Por edhe në pikturën me bojëra vaji e verdha e vezës përdoret si lidhës, për të ashtuquajturat bojëra tempera me vezë.
Përralla e kolesterolit
Veza konsiderohet bombë kolesteroli. Është kjo e vërtetë? Kolesteroli është një substancë e rëndësishme, që prodhohet nga trupi në sasi të mëdha. Nëse e merr këtë substancë, trupi e ngadalëson prodhimin e saj dhe vlerat e gjakut mbeten konstante.Kështu vezët ndihmojnë për një ushqim të ekuilibruar, sepse përmbajnë lëndë të rëndësishme ushqyese dhe ndihmojnë në prodhimin e proteinave të trupit.
Nga vezë në pulë
Një pulë bën gati çdo ditë një vezë. Brenda 24 orëve në trupin e pulës nga një ovulë e vogël krijohet një vezë me peshë deri 73 gram. Një ditë pasi ka dalë veza, fillon të rrahë në të zemra e embrionit. Pas 14 ditësh zogu rritet dhe bëhet gati sa veza dhe pas gati gjashtë ditësh del jashtë zogu i vogël i verdhë.
Jo nga çdo vezë del një zog
Por jo në çdo vezë të zier, apo në çdo vezë pashke është një pulë e vogël. Zogjtë dalin vetëm nga vezët, që janë fekonduar më parë nga gjeli.