جمهوری اسلامی و مسئلهی رابطه با آمریکا
۱۳۸۶ دی ۱۴, جمعهآیت الله خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، طی یک سخنرانی در جمع دانشجویان و دانشگاهیان یزد گفت که رابطه با آمریکا در حال حاضر به نفع ایران نیست. وی ضمن دفاع از سیاستهای دولت احمدینژاد، احتمال حمله آمریکا به ایران در شرایط کنونی را کمتر از گذشته خواند. آیتالله خامنهای تاکید کرد در صورت مفید بودن رابطه با آمریکا، اولین کسی خواهد بود که این رابطه را تایید خواهد کرد.
موضوع گفتگو محسن سازگارا، روزنامهنگار و تحلیلگرسیاسی مقیم واشنگتن، بررسی این گفتهها و پیامهای احتمالی در آنهاست.
دویچهوله: آقای خامنهای گفتهاند که برقرار رابطه با آمریکا در شرایط کنونی به نفع ایران نیست. ولی اگر روزی این رابطه برای ملت ایران مفید باشد، خودشان اولین کسی خواهند بود که این رابطه را تایید میکنند. این گفته چه پیامی در خود میتواند حمل کند؟
محسن سازگارا: البته بار اول نیست که آقای خامنهای چنین اظهارنظری میکنند. قبلا هم گفتند که برای برقراری رابطه با آمریکا کار کارشناسی شده و الان به نفع ما نیست. در تحلیل گفتههای اخیر ایشان دو سه نکته به ذهن من میرسد: نخست اینکه حکومت فردی را میتوان دید که در مورد یک موضوع مهم ملی، یک نفر به تنهایی تصمیم میگیرد. نه مجلس، نه دولت، نه مطبوعات و نه احزاب هیچکدام حق حرفزدن ندارند و گاهی هم که بعضی اظهارنظر کردهاند، با فحش و تهمت مواجه شدهاند. نکتهی دوم اینکه مسئلهی رابطه با آمریکا، سالها یک حالت ایدئولوژیک داشته است. گویی گناهی دینیست، یا نقض یک اصل ایدئولوژیک است. دشمنی با آمریکا، گویی یک واجب شرعی یا آرمانیست که اصلا نباید از آن عدول کرد. از این حیث، این حرف یکقدم به جلوست و آنکه رابطه با آمریکا هم مثل هر کشور دیگری در دنیا، باید تابع منافع ملی کشور باشد و بار ایدئولوژیک ندارد. نکته سوم اینکه ایشان هیچ نگفتند که خب، چرا الان به نفع منافع ملی ما نیست. هیچ دلیلی اقامه نکردهاند. قبلا هم که چندسال پیش گفته بودند، الان به صلاح منافع ملی ما نیست، هیچ دلیلی ارائه نکردند، جز آنکه میگویند آمریکاییها در ایران جاسوس خواهند گذاشت و اگر بیایند به ایران، ایران را بهم میریزند. این یک نوع ابراز ضعف است. در واقع یک نوع اعتراف به ضعف دستگاههای آن کشور است.
برخی نزدیکتر شدن زمان تغییرات در دولت آمریکا و انتخابات ریاست جمهوری را در تحلیلشان عنوان میکنند که شاید منظور آقای خامنهای، اینکه الان وقت مناسبی نیست، اشاره به این موضوع بوده!
فکر نمیکنم. برای اینکه چنین پیشبینیای برای انتخابات آمریکا بسیاردشوارست. خیلی سخت است که بگویید در آمریکا چه کاندیدایی از حزب دموکرات یا حزب جمهوریخواه بالا میآید و چه کسی برندهی نهایی خواهد شد. تازه همین دیروز در ایالت آیوا، انتخابات مقدماتی برگزار شد. در بین کاندیداهای جمهوریخواه و دموکرات، کسانی هستند که اگر در نهایت برندهی انتخابات بشوند، مقدار مشکلشان با ایران به مراتب بیش از آقای بوش و کابینهی ایشان خواهد بود...
بهرحال به نظر میرسد که الان برای حاکمیت ایران از در سازش درآمدن و آشتیکردن با آقای بوش و دولت زیردست او، حالتی حیثیتی پیدا کرده است. مسلم است که آقای بوش برای بار سوم که نمیتواند رییس جمهور شوند..
بله اینها با کابینهی آقای بوش البته مشکلاتی داشتهاند، ولی همین مشکلات را قبلا با کابینهی آقای کلینتون هم پیدا کردند. علیرغم اینکه در یک دورهای، کابینهی آقای کلینتون و خود ایشان با توجه به اینکه در ایران هم دولت اقای خاتمی سرکار بود، خیلی متمایل به رابطهی دوستی بودند. ولی همین آقای خامنهای آنموقع هم از این موضوع جلوگیری کردند. به نظر من پیام ایشان بیشتر معطوف به جناحهای داخلی ایران است. با سرکارآمدن دولت آقای احمدینژاد ورقابت بیحاصلی که بر سر رهبری سیاسی در منطقه با آمریکا شدت گرفته و توان ملی ما را دارد تضعیف میکند، انتقادهایی در جناحهای مختلف ایجاد شده و بیشتر صحبت آقای خامنهای معطوف به جوابدادن به جناحهای داخلی ایران است. پشتیبانی ایشان از دولت آقای احمدی نژاد هم در همین راستاست. چارهای هم نیست چون تمام این سیاستها از سوی خود ایشان تعیین میشود.
ایشان تاکید کردهاند که قدرتنماییهای نظامی ایران به خلاف انتقاد مخالفان، به نفع ایران بوده و باعث کاهش احتمال حملهی آمریکا به ایران شده است. فکر میکنید این گفتهی آقای خامنهای چقدر کدهای منطقی و مستند در خود دارد؟
متاسفانه ایشان بازهم اشتباه میکند. به نظر من، مسابقهی تسلیحاتی با آمریکا که ما چهارتا موشک آزمایش کردیم، ما میخواهیم سراغ غنیسازی اورانیوم برویم و از این قبیل، جز ائتلاف منابع ملی ما هیچ حاصلی ندارد. میلیاردها دلار پول ایران دارد در راه هزینههای دفاعی صرف میشود. قهرمان این کارها، زمانی اتحاد جماهیر شوروی بود که بعنوان یک ابرقدرت سالها مسابقه تسلیحاتی بزرگی را دنبال کرد و آخرهم کمر اقتصادش را همین مسابقه شکست. در مورد ایران هم باید مطمئن بود که این رقابت و مسابقه هیچ تامینی به ارمغان نمیآورد. اساسا تصور این که ما بخواهیم با این اقتصاد ضعیف و لرزان، موازنهی استراتژیک با قدرت جهنمی ارتش آمریکا داشته باشیم، بسیار بچگانه و باطل است.