Razulareni politički centar

Skoro da ne postoji ispitivanje javnog mnijenja čija metoda nije kritikovana ili stavljena pod znak pitanja. To važi i za tzv. „Studiju centra“ koju svake dvije godine objavljuje Univerzitet u Leipzigu u saradnji sa Institutom za socijalna i tržišna istraživanja (USUMA) u Berlinu. U nedavno objavljenoj studiji se dozvoljava malo šira interpretacija pri čemu se ne može sakriti jedna stvar, a to je da dio njemačkog stanovništva skreće prema ekstremno desnoj poziciji.

Skoro 8,5 posto Nijemaca je saglasno sa tezom da je nacionalsocijalizam imao i svoje dobre strane. Skoro 11 posto je mišljenja da je uticaj Jevreja i danas dosta veliki.12 posto je mišljenja da su Nijemci prirodno nadmoćni u odnosu na druge narode.

Svako dalje navođenje podataka je deprimirajuće. To svjedoče drugi podaci o ekstremnim stavovima: 6,7 posto smatra da je diktatura „pod određenim okolnostima“ bolji oblik vladavine nego demokratija. 10,6 posto ispitanika želi „vođu“ (Führera) koji će „Njemačkom upravljati čvrstom rukom“.

Nejasno formulisana pitanja

Ipak se mora zapitati šta je skoro sedam posto ispitanika mislilo pod pojmom „vođa“. Da li su mislili na Afdolfa Hitlera za kojeg se istorijiski gledano odmah veže taj naziv? Ili je taj pojam u međuvemenu za mnoge ljude ponovo opšti pojam sličan engleskom pojmu „lider“ (Leader)? I šta znači to „da treba upravljati snažnom rukom“? Da li se tu misli na jednog tiranina? Ili se tu govori o naivnoj, ali razumljivoj želji, da se u demokratiji ponekad stvari mogu odbvijati i malo brže?

Isto tako je upitna formulacija da Njemačka treba „jednu veliku stranku“ koja će biti „oličenje sveukupne narodne zajednice“. Da li 25 posto, koliko je za ovu ideju, zaista mislilo na jedinstvenu partiju koje su u istoriji ove zemlje imale kobnu ulogu? Ili se kroz taj pojam misli na veliku koaliciju koja godinama vlada zemljom? U studiji su korištena veoma neprecizna pitanja na čemu se autorima studije može predbaciti.

Međutim, to ne mijenja činjenicu da Njemačka ima problem sa desnim ekstremizmom. Na to ukazuje sudski proces koji se vodi protiv članova NSU-a kao i sve češći napadi na azilantske centre.

Odnos prema muslimanima

Stav Nijemaca prema muslimanima se pooštrio. „Muslimanima treba biti zabranjeno da se useljavaju u Njemačku“: ovaj stav podržalo je 41 posto ispitanika. Prije dvije godine ih je to isto podržalo skoro 37 posto.

Istovremeno sa objavljivanjem ove studije je Demoskopski institut Allensbach objavio studiju o političkim procjenama, brigama i nadama Nijemaca. Prema rezultatima te studije je 32 posto ispitanika izrazilo „duboku zabrinutost“ zbog izbjeglica. U janauru je bilo još 48 posto. Većina ispitanika i dalje kritikuje vladinu politiku prema izbjeglicama, piše direktorica Univerziteta, Renate Köcher, u izdanju lista „Frankfurter Allgemeine Zeitung“.

Dva ispitivanja i dva rezultata koja idu u istom pravcu. Iako je u procentima mala razlika, autori studije iz Leipziga govore o „smanjenju razine mišljenja“ o muslimanima, dok autori iz Allensbacha govore o „zabrinutosti“ izazvane useljavanjem. Da li je politički centar „razularen“ ili samo „zabrinut“, zavisi vjerovatno od političkog temperamenta onih koji ne sakupljaju samo podatke, nego i onih koji ih tumače.