1. İçeriğe git
  2. Ana menüye git
  3. DW'nin diğer sayfalarına git

Çin borsalarda yükselişte

Zhang Danhong25 Ekim 2007

Ekonomisi hızla büyümeye devam eden Çin hisse senedi piyasalarında da gelişiyor. “Patlamaya hazır balon” şeklinde eleştirilse de borsalardaki büyüme başta finans ve telekomünikasyon olmak üzere birçok branşta gözleniyor.

https://p.dw.com/p/BwYq
Çin şirketleri borsa değeri açısından büyük farkla birinciliğe oturdu.
Çin şirketleri borsa değeri açısından büyük farkla birinciliğe oturdu.Fotoğraf: dpa

Borsada kazanılan şöhret geçici olabilir. O nedenle karşımıza çıkan fotoğrafı hafızamıza kaydedelim. Borsalardaki bereket sayesinde Çin dünyanın en büyük on şirketi sıralamasında ABD ile eşitlik sağladı. Yarının ekonomi devi ile günümüzün en büyük ekonomik bölgesi dünya sıralamasının zirvesinde dörder şirketle temsil ediliyor. Çin enerji tröstü PetroChina geçen hafta Amerikan General Electric şirketini geçerek, Exxon Mobil’in ardından dünya ikinciliğine yükseldi. Çin şirketlerinin borsa değerindeki şişme patlamaya hazır bir balonu hatırlatıyor ama balonun ne zaman söneceğini kimse kestiremiyor:


Çin şirketlerinin üstünlüğü

Branşlara göre incelendiğinde Çin şirketlerinin üstünlüğü daha bariz bir şekilde ortaya çıkıyor. Banka ve sigortacılık ile telekomünikasyon ve hava taşımacılığı gibi hizmetler sektörünün en önemli branşlarında borsa değeri açısından Çin şirketleri hep büyük farkla birinci. Çin sanayi ve Ticaret bankası bundan beş yıl öncesine kadar teknik bakımdan müflis sayılmaktayken geçen yıl borsaya kota ettirildi ve bir yılda Citibank ve HSBC gibi devleri geride bıraktı. Yaklaşık iki yıldır Çin borsası tırmanışta. Borsa endeksi bu süre zarfında yüzde 400 oranında yükseldi. Bunda Pekin yönetimin borsa reformu kadar çift haneli büyüme hızından kaynaklanan ekonomik güvenin de payı var.

Yatırım krizi

Dresdner Bank’ın borsa uzmanı Rainer Schaefer Çin borsasının kısa zamanda ısınmaya başlamasında başka faktörlerin de rol oynadığını söylüyor: “Çin hisse senedi piyasası döviz kontrollerinden ve Çinli yatırımcının parasını yurt dışına çıkarmasına izin verilmemesinden kârlı çıkıyor. Çinli tasarruf sahibi alternatifi olmadığı için yerli şirketlerin hisselerini alıyor. Çin’de yatırım krizi var. Halk birikmiş parasını ya bankaya yatırıp enflasyonun biraz üzerinde faiz alıyor ya da tasarrufunu borsada değerlendiriyor.”


Büyük şirketlere teşvik

Küçük sermaye sahiplerinden esirgenen haklar büyük şirketlerin teşvikinde kullanılıyor. Pekin yönetimi büyük şirketlerden dünyaya açılıp global oyuncuların arasına katılmalarını istiyor. Çin şirketlerin artan borsa değeri bu adımı kolaylaştırıyor. Örneğin telekomünikasyon şirketi China Mobil’in toplam hisselerinin piyasa değeri 250 milyar euro ile Alman Telekom’un dört katını buluyor.

Dresdner Bank uzmanı Schaefer Çin şirketinin Alman komünikasyon devini yutmasının teorik bakımdan mümkün olduğu görüşünde: “Borsa değerinin artması yurtdışında şirket satın almayı kolaylaştırıyor. Ama Çin’de öyle büyük yatırım imkanları varken, sanayi ülkelerine gidip şirket satın almaya değmez. Ama sermaye patlamasının yurtdışı alımları için iştah kabarttığı doğrudur.”


”Hisse senetleri gerçek değerinin üzerinde”

Çin şirketlerinin gerçek değerini, hisse senedi fiyatı/kâr rasyosundan çıkarmak mümkün. Çin’in en büyük 300 şirketini kapsayan borsa endeksinin ortalama fiyat/kâr rasyosu 55. Rainer Schaefer bu oranın Almanya’da 12 ila 13 olduğunu hatırlatıyor ve ekliyor: “Reel ekonomik gelişme ve şirket kârları açısından Çin hisse senedi piyasasının gerçek değerinin çok üzerinde seyrettiği söylenebilir. Münferit Çin şirketlerinin gelecekle ilgili olumlu beklentileri açısından borsa değerleri yüksek olabilir. Ama bu genelleştirilemez.”

Hemen herkes bu görüşte. Hissi senedi piyasasının ne zaman normale döneceği ise tartışma konusu. Çin borsasının 2008 olimpiyatlarından sonra dibe vuracağını söyleyenler de var. Ama geçmişte de borsanın kaprislerine az uzman aldanmamıştı.