Çin Amerikan petrol piyasasına giriyor

Kaliforniya’daki petrol şirketi Unocal Corperation satılık. Teksaslı petrol devi Chevron, rakibini satın almak için önerisini yaptı, ama Çin’den gelen öneri, 18,5 milyar Amerikan doları ile Chevron’un verdiği fiyatın iki milyar üstünde. Petrol devlerinin yönetim kademelerindeki bu çekişme ABD ile Çin arasındaki ekonomik rekabetin son aşaması. Unocal’un merkezi ABD’inde ama üretiminin yüzde 60’ı Asya ülkelerinde. 8 milyar dolarlık cirosu ile ABD’nin en karlı şirketlerinden biri olan Unocal, Asya’daki en zengin petrol yataklarının da sahibi. Enerji ihtiyacı gittikçe artan Çinlilerin bu firmaya gösterdiği ilginin nedenleri ortada. Uluslararası Ekonomi Enstitüsü’nden Philip Verleger yine de Çin’in bu atağını şaşırtıcı buluyor:

“Çin’in bu girişimi aslında bizi uyandırmalı. Dünya piyasasında enerji kaynakları konusunda ciddi bir rekabetle karşı karşıyayız. Üstelik rakiplerimizin bazıları, bu enerji kaynağı için Amerikan holdinglerinden daha fazla nakit ödeme yapabilecek güçe sahip.”

Amerikalı politikacılar şaşırdı

Unocal Corparation’ın satılması girişimi gerçekten de Amerikalı politikacıları telaşlandırdı. Hatta, şirketin Çinlilere satılması durumunda Amerika’nın jeostratejik çıkarlarını tehlikede görenler de var. Ham petrol fiyatları şimdiden varil başına 60 dolar sınırını aştı ve geçen hafta borsa endekslerinde düşüşlere neden oldu. ABD’nin petrol kaynakları sınırlı, bu yüzden de yabancı petrol şirketlerine bağımlılık geçen yıllarda giderek arttı.

Çin'den gelen ucuz mallar

Sadece petrol değil, Amerikalı politikacılar Çin’den gelen ucuz malların piyasayı basmasından da şikayetçi. Uluslararası Ekonomi Enstitüsü’nden Philip Verleger şöyle konuşuyor:

“ABD’nin Çin’le ticaret dengesinde Washington’ın aleyhine bir durum söz konusu. Bu yüzden Çinlilerin elinde bol dolar var. Amerikan tüketicisinin ucuz tüketim mallarına olan düşkünlüğü ve Walmart gibi büyük market zincirleri, Çinlilerin bu piyasada güçlenmesini ve bu tür satın alma operasyonlarına girişmesini sağlıyor.”

UNOCAL Chevron'la birleşme kararı almıştı

UNOCAL Yönetim Kurulu geçen Nisan ayında Chevron ile birleşme kararı almıştı. Şimdi Çinliler'in olağanüstü önerisi Unocal hissedarlarının bu kararın değiştirilmesi için baskı yapmasına neden olabilir. Bu durumda son kararı yabancı yatırımları kontrol eden komite verecek. Kongrenin ya da Bush hükümetinin satışa ülkenin çıkarlarını zedeleyeceği gerekçesiyle karşı çıkması halinde komisyonun onay vermesi zor. Nitekim Kongre üyelerinden Ron Wyden bunu hedefliyor:

“Biz serbest ticaretten yanayız. Buna rağmen ulusal çıkarların çiğnenmesini elimizdeki her türlü imkanla önlemeye çalışırız. Bu durumda kontrol komisyonunun toplanmaması için hiçbir neden göremiyorum.”

Öte yandan Çin Halk Cumhuriyeti, işlemin engellenmesini politik müdahale olarak görecektir. Üstelik elinde 200 milyar dolar Amerikan tahvili olan Pekin’in piyasalar üzerinden Washington’a baskı yapması mümkün. ABD’nin bu sorunun üstesinden nasıl geleceği heyecanla bekleniyor.