YAŞ’ta komuta kademesinde radikal değişimler beklenmiyor

15 Temmuz’daki darbe girişiminin ardından bir hafta öne çekilen Yüksek Askeri Şura (YAŞ) toplantısı bugün ilk kez Genelkurmay Başkanlığı kararganı yerine, Çankaya Köşkü’nde yapılacak. Geleneksel olarak Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) içindeki albay ve general rütbesindeki subayların terfi ve atamalarının görüşüldüğü toplantıda, darbe girişiminin de ele alınması bekleniyor.

Şura’ya başkanlık edecek Başbakan Binali Yıldırım’ın hafta başında yaptığı açıklamaya göre, daha önceki yıllarda 3 gün süren toplantı, bir günde tamamlanacak. Kararlar, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın onayına sunulduktan sonra kamuoyuna açıklanacak.

YAŞ öncesinde dün Olağanüstü Hal (OHAL) kapsamında yayınlanan bir kanun hükmünde kararnameyle, 149'u general ve amiral, toplam 1684 subay ve astsubay ordudan ihraç edildi. Bu yolla, bu kişilerin mahkûm olmamaları durumunda da, TSK ya da devlet hizmetine geri dönüşlerinin önü kapanmış oldu. Kararnamede bunun da altı çizildi. İhraç edilen subay ve astsubayların geri dönüş için idari yargıya başvuru hakları yok.

Şura’da ihraçların görüşülmeyeceği Başbakan Yıldırım’ın hafta başındaki açıklamasında belirtilmişti. Dolayısıyla, bu ihraçlar sürpriz olmadı.

Terfi ve atama İçişleri Bakanlığı'na geçti

Aynı kararname kapsamında alınan bir başka karar, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı’nın tamamen İçişleri Bakanlığı’na bağlanması da bekleniyordu. Her iki komutanlık da daha önce de İçişleri Bakanlığı’na bağlıydı. Ancak, terfi ve atama sisteminde Genelkurmay’ın sorumluluğu altındaydı. Şimdi, bunlar da İçişleri Bakanlığı bünyesine taşınmış oldu.

YAŞ’ta, görev süresi dolan ve rahatsız olduğu için toplantıya katılamayacak olan Jandarma Genel Komutanı Galip Mendi dışında, kuvvet komutanı düzeyinde atama yapılması beklenmiyor. Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hulusi Akar, Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Salih Zeki Çolak ve Hava Kuvvetleri Komutanı Abidin Ünal’ın bekleme süreleri dolmuş değil. Teamüller gereği görevlerine devam etmeleri bekleniyor. Görev süresi geçen yılki YAŞ’ta bir yıl uzatılan Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Bülent Bostanoğlu’nun görev süresi yeniden uzatılmazsa, yerine Donanma Komutanı Oramiral Veysel Kösele atanabilir.

'TSK için önemli kilometre taşı'

Emekli kurmay albay ve İstanbul Esenyurt Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü öğretim üyesi Yardımcı Doçent Savaş Biçer, siyasi iktidarın daha önce bu yönde işaretler verdiğini belirtiyor. Biçer, “Şu anda gerçekten TSK için çok önemli bir kilometre taşındayız. Baştan aşağı, eğitim sistemi, teşkilat yapısı, hepsinin değerlendirildiği bir dönemdeyiz. Ve bu dönemde siyasilerle silahlı kuvvetlerin iş yönetimi bu kadar uyumlu çalışıyor, birbirlerinin dilinden anlayabiliyorken, bu konuların yeni kişilerle masaya yatırılarak görüşülmesi mahzur teşkil edebilir” diyor.

Askeri kanattan yalnızca orgeneral ve oramirallerin katıldığı toplantıda bu yıl, iki korgeneral de yer alacak. Hasta olan Jandarma Genel Komutanı Mendi’yi, Komutan Vekili Korgeneral İbrahim Yaşar temsil edecek. Dünkü kararnameyle ihraç edilen 149 general ve amiral arasında bulunan tutuklu eski 2. Ordu komutanı Adem Huduti’nin yerine de vekaleten Korgeneral İsmail Metin Temel’in YAŞ’ta yer alması bekleniyor.

Dünkü kararnameyle birlikte, 360’a yakın generalin bulunduğu TSK’da generallerin üçte birden fazlası ihraç edilmiş durumda. Yardımcı Doçent Biçer’e göre, bu durum “kesinlikle bir zaafiyete sebep olmayacak”.

Biçer, “TSK’daki terfi ve atama sistemini dikkate aldığımızda, bütün ordularda böyledir aslında, bir alt rütbe, bir üst rütbenin görevini yapmaya hazır olacak şekilde yetiştirilir” diyor.

TSK’dan dün yapılan bir açıklamada, 15 Temmuz darbe girişimine katılan ordu mensubu sayısının 8 bin 651 olduğu, bu rakamın personel sayısının yüzde bir buçuğuna tekabül ettiği belirtilmişti. Ancak, akşam saatlerinde ihraç edildiği açıklanan general ve amiral sayısı, bu kademedeki askerlerin yaklaşık yüzde 40'ına denk geliyor.

Aynı zamanda emekli bir subay olan Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü öğretim üyesi Doçent Nihat Ali Özcan, ihraç edilen askerlerin listesine bakınca, general ve amiraller dışındaki kurmay subayların sayısının çokluğunun da dikkat çekici olduğunu söylüyor.

Doçent Özcan, bu durumu şöyle değerlendiriyor: “Bu darbe girişiminin ana iskeletini oluşturan, biliyorsunuz, Fethullah Gülen cemaati. Şimdi, cemaatin daha çok silahlı kuvvetlerin formel yapısı içindeki kritik yerleri işgal ederek ve kendi yandaşlarının da önünü açarak önemli yerlere yükseldikleri görülüyor. Bütün bunlar, aslında cemaatin sabırla ve uzun yıllar boyunca sistemin içinde nasıl çalıştığını da bize gösteriyor.”

©Deutsche Welle Türkçe

Kürşat Akyol/İstanbul