Uzay çöplüğü tehlike saçıyor

Hergeçen gün daha da artan bu kirlik, uzay çalışmalarının geleceğini tehdit eder boyutlara ulaşınca, uzmanlar soruna çözüm yolları aramaya başladı. Bu amaçla geçtiğimiz günlerde Almanya’nın Darmstadt kentinde biraraya gelen çeşitli ülkelerden 200 kadar bilimadamı, uzay çöplerinin nasıl bertaraf edilebileceğine dair önerilerini ortaya koydu.

Uzayda kaderine terk edilen araçlar

Uzay çalışmalarının hız kazandığı 1950’li yılların sonundan buyana yaklaşık 4000 kadar insanlı ve insansız uzay uçuşu gerçekleştirildi. Bu araçlar uzaya fırlatılırken kullanılan füzelerin parçalarının sadece küçük bir bölümü kontrollü olarak dünyaya geri dönerken, büyük bölümü uzayda kaderine terkedildi.

Gelişigüzel boşlukta savrulan parçalardan yaklaşık 13 bini, en az 10 cm ve daha büyük cisimlerden oluşuyor. 300 milyon hurda parçası ise 1 ile 10 cm büyüklüğünde. Sadece bu küçük parçacıkların bile yörüngedeki uydulara ya da uzay araçlarına büyük zararlar verebilecekleri belirtiliyor. Özellikle uydular için büyük tehlike arzeden uzay çöpleri, yakın gelecekte bilimsel çalışmaların yanısıra cep telefonu iletişimi, radyo ve televizyon yayınları gibi hayatımızın vazgeçilmez unsurlarını da tehdit eder hale gelecek.

Avrupalılar gözetim sistemi kuruyor

Bir santimetre çapındaki hurda parçasının bile olası bir çarpma durumunda uzay gemisinin dış duvarına önemli ölçüde zarar verebileceğini belirten uzmanlar, dünya yörüngesindeki cisimlerin, yeryüzüne oranla daha büyük bir enerjiye sahip olduklarına dikkat çekiyorlar. Hatta bu parçaların birbirleriyle çarpışmasının bile uzayda büyük patlamalara neden olacağını savunanlar da var.

Avrupalılar, kendi imkanlarıyla bir „uzay gözetim sistemi“ kurmayı planlıyorlar. Bu sistemle, uydu ve uzay araçlarının, dünyanın yörüngesindeki hurda parçalarıyla çarpışmasının önüne geçilmesi amaçlanıyor. Avrupa Uzay Ajansı’ndan Heiner Klinkrad, sistemin ana hatlarını şöyle açıklıyor: “Konferansta önerilen sözkonusu sistemin, tercihen İspanya’da konuşlandırılacak radarların yanısıra dünyanın değişik bölgelerine yerleştirilecek dev teleskoplardan oluşması planlanıyor.“

NASA-ESA ortaklığı

Uzaydaki hurda parçalarının çarpışmasıyla yılda ortalama dört ile beş küçük patlama oluşuyor. Daha büyük ve tehlikeli patlamaların olabileceğini savunan Klinkrad, bunun önüne geçilmesi için çarpışma olasılığı bulunan parçaların yörüngesinin değiştirilmesi gerektiğini vurguluyor.

Uzay çöplerindeki artışın önüne geçilmesi için ciddi ve hızlı çalışmalar yapılmasının gerekliliği konusunda Darmstadt’daki konferansa katılan tüm uzmanlar hemfikir kaldı. Amerikan Uzay Araştırmaları Dairesi NASA ile Avrupa Uzay Ajansı ESA’nın ortaklaşa hazırlayacağı bir projeyle, uzaydaki kirliliğe son verilmesi için atılacak somut adımlar karara bağlanacak.