Türkiye’de sanat piyasasında durgunluk

Siyasi ve ekonomik alanda son dönemde yaşananlar Türkiye’de sanat piyasasının da zor günler geçirmesine neden oluyor. Koleksiyonerlerin sanat yatırımları kararlarında daha temkinli davranması sanat piyasasında talebin gerilemesine yol açarken, artan dolar kuru dolayısıyla kira giderleri yükselen sanat galerileri de zor günler geçiriyor.

Forbes’in sanat piyasası raporuna göre müzayede sayıları ve müzayedelerde gerçekleşen satışlar yedi yılın en düşük seviyesini gördü. 2011 yılında Türkiye’de 54 müzayede yapılırken, bu rakam 46’ya geriledi. Gerçekleşen satışların parasal büyüklüğü de 130 milyon TL’den 87 milyon TL’ye kadar düştü. Böylelikle 2011’den bu yana satış rakamlarında yüzde 33’lük bir düşüş kaydedilmiş oldu.

Müzayedeye çıkan eser sayısında da gözle görülür bir gerileme yaşandı. Bir önceki yıl müzayede salonlarına 3 bin 328 eser çıkarken, bu rakam yüzde 7’lik gerileme ile 3 bin 80’e düştü.

1975 yılından beri sanat galerisi işleten, Galeri Baraz’ın sahibi Yahşi Baraz Türkiye sanat piyasasında özellikle son 1,5 yıldır ciddi bir durgunluk olduğunu belirtti. Bu durgunluk piyasadaki eserlerin müzayedelere çıkış fiyatlarına da yansıdı. Geçen yıla göre müzayede açılış fiyatlarının yüzde 10’a yakın aşağıya çekildiği görüldü.

Ekonomideki genel durgunluk sanata da yansıdı

Sanat piyasasının Türkiye’nin ekonomik gidişatı ile paralel ilerlediğine dikkat çeken Yahşi Baraz, 2007-2013 yılları arasında görülen muazzam satış dalgasının ardından, sanat piyasasında ekonomik durgunluğun da etkisiyle ciddi bir dalgalanma başladığını belirtti.

Sanatçı tarafından bakıldığında da piyasada hissedilir şekilde bir yavaşlama olduğu görüldü. Türk resim sanatının önemli temsilcilerinden ressam Mehmet Güleryüz, Deutsche Welle Türkçe’ye yaptığı değerlendirmede piyasada müzayede ritminin eskisi kadar yoğun olmadığına dikkat çekti. Güleryüz, ekonomik koşullar dolayısıyla alımların azalmasının piyasadaki yavaşlamanın en önemli nedenlerinden biri olduğunu belirtti.

Doğuş Üniversitesi Sanat ve Tasarım Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Nazan Erkmen sanat eserlerine olan ilginin gerilediğine, böyle bir durumda da piyasada dalgalanma yaşanmasının oldukça doğal olduğuna dikkat çekti.

Türkiye ekonomisi 2016’nın üçüncü çeyreğinde yüzde 1,8 küçülerek, yedi yıl sonra ilk kez daralma göstermişti.  

Galerilerin karlarını dolar baskıladı

Sanat piyasasının aktörleri olan sanat galerini baskılayan bir diğer ekonomik etken, artan dolar kuru nedeniyle kira giderlerinin önemli düzeyde yükselmesi oldu. Dolar kuru son bir yıllık dönemde yaklaşık yüzde 22 artış gösterdi. Bu artış İstanbul’un gözde lokasyonlarında bulunan sanat galerilerinin karlılıklarında da olumsuz etki yarattı. Galeri Baraz’ın sahibi Yahşi Baraz, sanat galerilerinin karlarının doların artması ile önemli ölçüde azaldığına dikkat çekti. Baraz, “Artık sanat galerisi işletmek kar getirmeyen bir iş haline geldi” ifadelerini kullandı.

Ressam Mehmet Güleryüz de galerin kiralarının artmasının son dönemde piyasayı etkileyen önemli etkenlerden biri olduğunu belirtti.   

Artan terör yabancı galerileri kaçırdı     

Mehmet Güleryüz piyasanın  daralmasında artan terör saldırıları nedeniyle yabancı galerilerin gelmemesinin de etkisi olduğunu ifade etti. Türkiye ile ilgili güvenlik endişeleri ülkede düzenlenen sanat fuarlarına yabancıların katılımını sınırladı. Bu durum piyasadaki satış hacminin gerilemesinin temel nedenlerinden biri olarak kaydedildi. Prof. Dr. Nazan Erkmen de güvenlik endişelerinin Avrupa sanat piyasasında da etkili olduğunu, bu endişelerinin Türkiye sanat piyasasında farklı yönleriyle hissedildiğini söyledi. 

© Deutsche Welle Türkçe

Selçuk Oktay / İstanbul