Suriye’de gerginlik bitmiyor

Suriye’de Devlet Başkanı Beşar Esad’a yönelik protestolar güçlenerek sürüyor. Esad yönetiminin dün açıkladığı kabine değişikliği ve kısmî af kararı, göstericileri tatmin etmedi. Muhalifler, hükümetin ülke yönetiminde zaten önemli bir rol oynamadığını ve serbest bırakılan tutukluların "ülke ve millete karşı suç işlemekle" itham edilenleri kapsamadığını belirtiyor. Göstericilerin en önemli taleplerinden biri de beşten fazla kişinin toplanmasını yasaklayan ve Baas Partisi'nin iktidara gelmesinden bu yana 50 yıldır geçerli olan olağanüstü halin kaldırılması. Vatandaşlık hakları savunucuları, şu ana kadar gösterilerde çıkan çatışmalarda 200 kişinin hayatını kaybettiğini belirtiyor.




Şam Üniversitesi’nden siyaset bilimci Mervan Kabalan, ülkedeki durumla ilgili şunları söylüyor: "Protestolar durulmayacak. Son haftalarda yaşananlar, şiddetin daha fazla şiddet doğurduğunu; kan aktıkça, daha fazlasının aktığını gösteriyor. Bu bir şeytan sarmalı. İnsanlar ülkeye gelmeye korkuyor.”

Protestocular interneti kullanıyor

Nitekim ülkeye girişler de hükümet tarafından önemli ölçüde engelleniyor. Yabancı gazeteciler tutuklanıyor, sınırdışı ediliyor. Seyahat acenteleri Suriye’yi programlarından çıkarıyor. Ülkede filtrelenmemiş bilgiye ulaşmak da giderek zorlaşıyor. Youtube, internet, cep telefonundan çekilen videolar ve görgü tanıklarının ifadeleri, Suriyeli göstericilerin en önemli iletişim araçları.

Esad yönetimi ise ülkedeki karışıklıklardan dış güçleri sorumlu tutuyor. Devlet televizyonu, ayaklanma çıkarmak için Lübnan’dan silah ve para aldığını söyleyen kişilerin görüntülerini yayınlıyor. Siyaset bilimci Kabalan:

“Böyle bir şey olmuş olabilir. Ama daha başlangıçta inanılırlığını yitirmişsen, insanlar sana sonrasında da inanmaz. Siyasi yönetimin en büyük hatası da bu.”

Suriye yönetimi, reform taleplerini uzun süre görmezden geldi, hatta alaya aldı. Onbir yıldır iktidarda olan Devlet Başkanı Beşar Esad çok vaatte bulundu, ama neredeyse hiçbirini yerine getirmedi. Ağzında reformlar, elinde ise cop ve silah. Pekçok Suriyeli devletini böyle algılıyor. Beşar Esad’ın iktidardan devrilmesi ise kolay görünmüyor. Neredeyse 50 yıllık olağanüstü hal ve sıkı dokunmuş bir güvenlik ağı, Esad’ın iktidarını koruyor. Ortadoğu uzmanı Lamis Andoni şu değerlendirmede bulunuyor:

“Tabii ki Esad’ı destekleyenler var. Orta sınıf, protestolardan sonra ne olacağından korkuyor. Bu korkuyu Esad kendisi yaratıyor, Irak’taki gibi bir iç savaşa sürüklenileceği uyarısında bulunuyor. İnsanlar onu gerçekten desteklemiyor aslında. Onu daha çok, istikrarın garantörü olarak görüyorlar. Bölgedeki tüm liderler aynı yöntemi kullanıyor. ‘Protestolar sürerse kaybeden siz olursunuz' diye halkı tehdit ediyorlar.”




Esad yönetiminin önlemleri

Esad da tehditler ve küçük tavizlerden oluşan bir karışımla iktidarını ayakta tutmaya çalışıyor. Esad yönetimi bu bağlamda geçtiğimiz günlerde açıkladığı önlemlerle Kürtler'den muhafazakar dincilere, çeşitli gruplara göz kırpıyor. Kabine değişikliği ve kısmî afla birlikte, ülkedeki pasaportsuz on binlerce Kürt'e vatandaşlık verilmesi, öğretmenlere başörtüsü yasağının kaldırılması ve Suriye'deki tek kumarhanenin kapatılması bu önlemler arasında. Ancak göstericilerin daha fazla özgürlük ve siyasî hak taleplerinin ciddiye alındığına dair bir işaret yok. Ortadoğu uzmanı Lamis Andoni, bölge rejimlerinde kendini Arap dünyasının eliti olarak görme eğiliminin sürdüğünü belirtiyor:

“Rejim, İsrail’e direnişi nedeniyle Suriye’nin istisnaî bir devlet olduğu illüzyonuna kendini kaptırmış durumda. Bunu da kendi halkı gözünde meşru olmak için yeterli görüyor. Ve bu nedenle Mısır ya da Tunus’taki gelişmelerden muaf olduğuna inanıyor.”

© Deutsche Welle Türkçe

Ulrich Leidholdt+AFP, Çeviri: Beklan Kulaksızoğlu

Editör: Hülya Köylü